VIỄN CẢNH 2022: TUNG HOÀNH VỚI SÔNG CỜ ĐỎ, TRUNG QUỐC VẮT KIỆT NGUỒN NƯỚC CHÂU Á (Ngô Thế Vinh)

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail

11/02/2022

Tây Tạng, nơi phát xuất những con sông lớn của Châu Á: (1) Dương Tử, (2) Hoàng Hà, (3) Indus, (4) Sutlej, (5) Yarlung Tsangpo – Brahmaputra, (6) Irrawaddy, (7) Salween, (8) Mekong.

[nguồn: Meltdown in Tibet, Michael Buckley, Palgrave MacMillan 2014] [3]

Vi Trung Quc ngày nay, ch có mt tiếng nói ca sc mnh. Cuđu tranh đ sinh tn có th dn ti “cuc chiến tranh vì nước” ngay trong thế k 21 này.

Ngô Thế Vinh

Dn Nhp: Các dân tc sng trên lđa ChâÁ  h lưu các dòng sông t Tây Tng và Trung Quc chy xung, trên 1,6 t người nàđã phi gánh chu hết c thit hi kinh tế nông nghip, ngư nghip và môi trường các h vđã b thoái hóa dn dn sut nhiu thp niên qua trong khi Trung Quc hưởng hếích li nh thđin vì trên thượng ngun h xây hàng trăm con đp, tàng tr hàng trăm t mét khi nước, giam hãm 90% phù sa và thay đi toàn din dòng chy môi sinh trên toàn lưu vc. Nhưng tham vng Trung Quc chưa dng li, Trung Quc đã bđu xây mđi công trình mang tên Sông C Đ, dài trên 6.180 km đ hàng năm chuyn dòng ly 60 t mét khi nước ngay t ngun không cho xung h lưu sông Mekong, Salween và Brahmaputra. Sông C Đ ca Trung Quc là mt mđe do tim tàng to ln, vi kh năng gây ra tác cho nhân lo imminent threat to humanity. Trung Quc tránh không ký bt c mt hiước hp tác sông ngòi quc tế nào, đ h đơn phương thc hin nhng tham vng ca mình. Không mt siêu cường nào trên thế gii ngo mn khai thác dòng nước bt chp cuc sng ca bao nhiêu triu cư dân h lưu như thế. Vit Ecology Foundation

Bc Kinh có kh năng dùng vũ khí nước như mđòn ngoi giao bt 25% dân s thế gii làm con tin / holding hostage. Khác vi nhng h chđp thu đin, va gi nước va x nước, Sông C Đ là mt chiến lượđi dòng ly nướ có nghĩa là 100% lượng nước này s b mđ không bao gi đượđn bùđi vi các quc gia h ngun. [1]

Tây Tạng, nơi phát xuất những con sông lớn của Châu Á: (1) Dương Tử, (2) Hoàng Hà, (3) Indus, (4) Sutlej, (5) Yarlung Tsangpo – Brahmaputra, (6) Irrawaddy, (7) Salween, (8) Mekong.

 [nguồn: Meltdown in Tibet, Michael Buckley, Palgrave MacMillan 2014] [3]

CƠ TH HC CÁC CON SÔNG LN CHÂÁ

Các con sông lớn như mạch sống của toàn Châu Á đều bắt nguồn từ Cao nguyên Tây Tạng, còn được mệnh danh là Cực Thứ Ba của Trái Đất.

Đông Tây Tng: phía đông là khởi nguồn của hai con sông lớn hoàn toàn nằm trong lãnh thổ Trung Quốc: sông Dương T (1) 6.500 km dài nhất Châu Á chảy về hướng đông theo suốt chiều ngang lãnh thổ Trung Hoa tới Thượng Hải – Shanghai, sông Hoàng Hà (2) thì chảy về hướng bắc rồi chuyển sang hướng đông tới Thiên Tân – Tianjin, và cả hai cùng đổ ra biển Trung Hoa.

Tây Tây Tng: phía tây bắc, là sông Indus (3) và sông Sutlej (4) chảy về hướng tây nam và giao thoa với ba con sông khác để hình thành vùng châu th Punjab giữa hai nước Ấn và Hồi. Phía tây nam là sông Yarlung Tsangpo (5) là “con sông cao nht thế gii”, với các ghềnh thác xuyên dãy Hy Mã Lạp Sơn, rồi chảy qua Ấn độ, Bhutan và Bangladesh, con sông đổi tên là sông Brahmaputra trước khi đổ vào Vịnh Bengal, Ấn Độ Dương.

Nam Tây Tng: phía nam là ba con sông sông Irrawaddy (6) và sông Salween (7) chảy xuống Miến Điện theo hướng bắc nam trước khi đ vào Bin Andaman. Riêng con sông Mekong (8) chảy qua nhiều quốc gia với nhiều tên khác nhau, từ Tây Tạng: có tên Dza-Chu có nghĩa “ngun nước cđá”, tiếp tục chảy về hướng nam băng qua những hẻm núi sâu của tỉnh Vân Nam với tên Trung Hoa là Lan Thương Giang / Lancang Jiang “con sông xanh cun sóng, qua đến biên giới Lào Thái mang một tên khác Mae Nam Khong “con sông m, xuống Cam Bốt lại mang một tên khác nữa Tonle Thom “con sông ln, cuối cùng chảy qua Việt Nam mang tên Cu Long với hai nhánh chính là sông Tin và sông Hđ ra BiĐông trước kia bng chín ca sông, nhưng nay ch còn by. [Hình 1]

TÂY TNG KHÔ HN CHÂÁ CHT

Và cũng dễ hiểu tại sao, bằng mọi giá Trung Quốc phải chiếm cho bằng được Tây Tạng – vùng cao nguyên chiến lược vô cùng quan trọng, giàu có về nguồn nước, phong phú về tài nguyên thiên nhiên – đó cũng là “đnh mnh sinh h biological destiny của Tây Tạng, một quốc gia nhỏ bé với chưa tới 1,5 triệu dân bản địa (thng kê 1965, dân s gc Tây Tng 1,321,500; Leo A. Orleans, The China Quarterly Jul-Sep, 1966) và đang bị Hán hoá, người Tây Tạng nay đã trở thành thiểu số ngay trên đất nước mình.

Phải chứng kiến tốc độ tàn phá sinh cảnh Tây Tạng, ngay nơi đầu nguồn, các con sông lớn Châu Á đang bị Trung Quốc khai thác một cách triệt để với những đập thuỷ điện, cùng với nạn phá rừng tự sát / suicidal deforestation, tới các kế hoạch khai thác hầm mỏ đại quy mô, gây ô nhiễm nguồn nước. Hiện tượng biến đổi khí hậu với khí thải từ các nhà máy đốt nhiên liệu hoá thạch đang gây hiệu ứng nhà kính khiến khối băng tuyết tưởng như vô tận nơi cực thứ ba trái đất đang nhanh chóng bị đẩy lùi và tan rã.

Cũng để thấy rằng, những con sông Châu Á từng nguyên sinh trong thế kỷ trước thì nay đã biến dạng suy thoái và không còn như xưa nữa.

Cảnh tượng ấy khiến Đc Dalai Lama đang lưu vong phải thốt lên lời kêu cứu và ông đã chn ưu tiên bo v môi sinh thay vì nhng vđ chính tr nóng bng. Trong một lần gặp gỡ với Đại sứ Hoa Kỳ Timothy Roemer ở New Delhi, thủ đô Ấn Độ vào tháng 8/2009, Đức Dalai Lama nói rằng:

“Lch trình chính tr có th hoãn li 5 -10 năm nhưng cng đng quc tế cn tp trung quan tâm ti biếđi khí hu trên Cao nguyên Tây Tng: khi băng tuyếđang tan rã, nn phá rng, và ô nhim ngun nước do nhng d án khai thác hm m, là nhng vđ cp thiết, không th ch đi.” [nguồn: Wikileaks Cables, the Guardian 10 Aug. 2009]

Bc Kinh xác nhn là s xây thêm các con đp thu đin ln trên thượng ngun sông Yarlung Tsangpo  Brahmaputra, trước khi con sông xuyên quốc gia ấy chảy sang Ấn Độ, Bhutan và Bangladesh. Brahmaputra là dòng sông huyết mch ca ba quc gia này.

Khi các công trình hoàn tất, tổng công suất / total capacity của nhng con đp thđin trên Cao nguyên Tây Tng s “nhiu ln ln hơn công sut con đp Tam Hip (Three Gorges Dam): 22.500 megawatts, ln nht thế gii trên sông Dương T.

Bích chương của Hội Phụ nữ Tây Tạng: Hâm Nóng Toàn Cầu trên Cao nguyên Tây Tạng; Nếu Tây Tạng khô hạn, Châu Á chết. [3] (www.tibetanwomen.org)

Cho dù đang có những mối lo âu về sự tồn vong của quê hương Tây Tạng nhưng Đức Dalai Lama rất quan tâm tới những vấn đề chung của nhân loại. Ông nói tới vấn đề môi sinh rất sớm với tầm nhìn xa và trong mối tương quan toàn cầu và “phi làm sao gi xanh hành tinh này, qua thông đip nhân Ngày Môi Sinh Thế Gii / World Environment Day [ngày 05.06.1986]:

“Hòa bình và s sng trên tráđđang b đe da bi nhng hođng ca con người thiếu quan tâm ti nhng giá tr nhân bn. Hy hoi thiên nhiên và các ngun tài nguyên thiên nhiên là do hu qu ca lòng tham lam và thiếu tôn kính đi vi s sng trên hành tinh này… Chúng ta d dàng tha th cho nhng gì đã xy ra trong quá kh do bi u minh. Nhưng ngày nay do hiu biết hơn, chúng ta phi duyt xét li vi tiêu chuđđc là phn gia tài nào mà chúng ta tha hưởng, phn nào chúng ta có trách nhim s truyn li cho thế h mai sau.” [3]

SÔNG C Đ / HNG K HÀ 红旗

MT KHNG LONG CA BC KINH

T my thp niên qua, ai cũng đã biết Trung Quc đã và đang xây thêmhàng trăm đp thđin trên khp các dòng sông vi nhng h cha nước khng l, ngăn chn phù sa làm đo ln toàn h sinh thái, táđng đến sinh kế ca bao nhiêu triu cư dân dưới ngun.

Nay tiến thêm mt bước đt phá na, Trung Quđang có thêm mt kế hoch vĩ mô / mega project, vô cùng táo b– khai m mt con sông nhân to: Sông C Đ / Red Flag River, ln nht thế gii xuyên lưu vc, kết ni vi mng lưới sông thiên nhiên ca ChâÁ, nhm chuyn nước v hướng Bc cng c nn an ninh ngun nước – cũng là ngun an ninh lương thcca Trung Quc. Vi d án Sông C Đ dài 6.180 km này, Trung Quc hàng năm s giành thêđược 60 t mét khi nước – có nghĩa là các qucgia khác s mđi lượng nước sinh hot thiết yếu này.

Không tham kho vi các quc gia láng ging, có th nói Trung Quc vihơn 1.4 t dân đã đơn phương khai mào mt trn chiến môi sinh không tiếng súng và s gieo ho cho 1,6 t người thuc các dân tc lân bang chung sngvi h trên lđa ChâÁ.

Sông C Đ có tham vng chuyn 60 t mét khi nước hàng năm tương đương vi 21% lượng nướđu ngun hàng năm ti ba con sông xuyên quc gia / transnational rivers: Mekong, Salween và Brahmaputra. Lượng nước quý giá này chính là ngun sng, sinh kế ca các dân tc Nam Á, và Đông Nam Á vn phi da vào s nướy s được chuyn ti vùng Tân Cương  Xinjiang phía bc và tây bc Trung Quc.

D án Sông C Đ xuyên lưu vực này sẽ gây chấn động dư luận nơi các quốc gia lân bang – đặc biệt là Ấn Độ, quốc gia có dân số đông thứ hai chỉ sau Trung Quốc.

Những nước dưới hạ nguồn sẽ phải rất quan tâm trước một viễn tượng có thể khó lường. Do Tây Tạng có nước chảy xuống là nhờ mưa và tuyết tan khi trời ấm, mức nước và lưu lượng sẽ cao nhất từ tháng hai cho đến tháng bảy, cho 70% tổng số nước cả năm, khi đó là thời gian tối ưu cho con Sông Cờ Đỏ dựa vào thế năng và động năng cao để chuyển dòng và chiếm đoạt nhiều nước nhất. Các nước hạ lưu cùng lúc đó lại đang vào mùa khô, vì thế sau khi Sông Cờ Đỏ hoạt động, hạn hán giáng xuống hạ lưu chắc chắn sẽ khắc nghiệt hơn nữa. Lúc đó họ chỉ còn biết dựa vào lòng tử tế của Trung Quốc, điều mà người Tây Tạng, Ngô Duy Nhĩ, Việt Nam đã từng được nếm trải.

Vì thế Sông Cờ Đỏ của Trung Quốc đã tiềm tàng một mối đe doạ to lớn, gần như tội ác cho nhân loại – imminent threat to humanity. Trung Quốc đã tránh không ký bất cứ một hiệp ước hợp tác sông ngòi quốc tế nào, để họ không bị ràng buộc có thể đơn phương thực hiện những tham vọng của mình. Không một siêu cường nào trên thế giới ngạo mạn khai thác dòng nước bất chấp cuộc sống của bao nhiêu triệu cư dân hạ lưu như thế.
Riêng Vit Nam thì sao? Vn là s im ng truyn thng cho dù Sông C Đ s ly nước sông Mekong t ngay nơđu ngun.

Trung Quvĩ đi theo nhiều ý nghĩa, thể hiện cho tinh thần Đại Hán ấy trong quá khứ đã có Vạn Lý Trường Thành, là một trong bảy kỳ quan của thế giới. Nay với tiến bộ khoa học kỹ thuật, Trung Quốc còn thực hiện thêm những công trình mới có tầm vóc thế giới: đập thuỷ điện Tam Hiệp trên sông Dương Tử lớn nhất thế giới, và nay Sông C Đ s là con sông nhân to chuyn dòng ly nước cũng ln nht thế gii vi chi phí tn kém nht thế gii. Đây là mđi công trình làm thay đi c din mo ca lđa ChâÁ. Với sẵn nguồn nhân lực, với quyết tâm và có khả năng kỹ thuật cao, Bắc Kinh có thể dư sức thực hiện Dự án Sông Cờ Đỏ này. Nhưng với cái giá nào phải trả của các quốc gia lân bang thì không được Bắc Kinh quan tâm tới.

Sông Cờ Đỏ với Dự án chuyển nước vĩ mô “tam tung, tứ hoành / ba dọc, bốn ngang”; (a) đường đen mỏng: các dòng sông lớn; (b) đường đen đậm: Sông Cờ Đỏ và hai nhánh chính nối với các con sông thiên nhiên trong dự án chuyển nước nối lưu vực nam-bắc của Trung Quốc; (c) đường đen đậm đứt quãng gần: đường dẫn nước nam-bắc trong Dự án Chuyển Nước Nam-Bắc / SNWTP / South-North Water Transfer Project; (d) đường đen đậm đứt quãng xa: trong kế hoạch thực hiện. [nguồn: Sơ đồ mô phỏng The Diplomat Oct 23, 2021, với thêm ghi chú của người viết]

GS Vương Hạo (Wang Hao), Chủ tịch Nhóm Chuyên gia trong cuộc Hội thoại về “Sông Cờ Đỏ” – một dự án vĩ đại của Trung Quốc – đã ngạo mạn phát biểu: “Ít nhất trên quy mô ngàn năm / thiên niên kỷ, Dự án Sông Cờ Đỏ sẽ đem lại những lợi ích vượt xa hơn là những tác hại.”

LCH S SÔNG C Đ VTAM TUNG T HOÀNH

Dự án này được soạn thảo bởi “nhóm nghiên cu S4679 cĐi hc Thanh Hoa / Tsinghua  Bc Kinh  được so sánh như mt Harvard cĐông phương; do giáo sư Vương Hạo / Wang Hao là kỹ sư trưởng của Viện Nghiên Cứu Tài nguyên Nước và Thuỷ điện của Trung Quốc.

Sông Cờ Đỏ là một h thng thu li vi dòng chy trng lc / gravity flow water diversion system, lấy nước từ các con sông trên cao nguyên Tây Tạng [được mệnh danh là “nóc của thế giới” với độ cao trung bình 4.500 m trên mặt biển], dẫn vào một đường kênh chính / main channel đưa nước tới vùng Tân Cương / Xinjiang khô cằn – có khả năng “biến Tân Cương thành mt California Made in China xanh tươi trù phú”, đồng thời cũng dùng con sông nhánh Chunfeng dẫn một lượng nước khổng lồ vào lưu vực Turpan tới vùng bắc Tân Cương. [Hình 3a,b]

Công trình thuỷ lợi Sông Cờ Đỏ còn đem nước tới Tân Cương và các tỉnh phía tây bắc như Cam Túc / Gansu, Ninh H / Ningxia. Các tỉnh này nếu có nguồn nước sẽ trở thành một vùng sản xuất nông nghiệp lớn nhất nước. Ước tính là lượng nước cung cấp cho các tỉnh tây bắc sẽ nhiều hơn lưu lượng nước hàng năm của con sông Hoàng Hà / Yellow River đổ ra biển. Dự án này sẽ tạo thêm được 13,3 triệu hectares diện tích canh tác ở Tân Cương và thêm 130.000 km2 các ốc đảo / oasis xanh tươi ở vùng tây bắc Trung Quốc.

Ngoài những lợi ích về canh nông kể trên, Sông Cờ Đỏ còn bảo đảm an toàn nguồn nước cho Trung Quốc. Với Kế hoạch D án Chuyn Nước Nam-Bc / SNWTP / South-North Water Transfer Project, Trung Quốc tạo được một mng lưới nước / water grid system có tên là “tam tung t hoành / 纵四横/ ba dc bn ngang:

Tam tung / sanzhong / ba dc: là 3 tuyến dẫn nước từ nam lên bắc; 2 tuyến trung và đông đã hoàn thành, tuyến tây đang triển khai. Khi tuyến phía tây này hoàn tất, sẽ có 17 tỉ mét khối nước được chuyển từ thượng nguồn sông Dương Tử sang sông Hoàng Hà ngay từ trên cao nguyên Tây Tạng, có khả năng phục sinh con sông Hoàng (Hà) đang bị cạn kiệt.

T hoành / siheng / bn ngang: là 4 dòng sông chảy từ tây sang đông là: Hoàng Hà (Yellow river), Hoài Hà (Huai river), Dương Tử (Yangtze river) và Hải Hà (Haihe river)

H thng Tam Tung T Hoành này sẽ bảo đảm cung cấp nguồn nước cho thủ đô Bắc Kinh và các thị trấn lớn vùng bình nguyên phía bắc Trung Quốc.

Ngoài ra, Sông Cờ Đỏ còn có thêm hai kênh sông Hng Duyên / Hongyan Hà dẫn nước đến Diên An / Yan’an phía bắc tỉnh Thiểm Tây / Shaanxi, và sông Mc Bc / Mobei dẫn nước vào Nội Mông và cả Bắc Kinh. Cũng qua kênh sông Mc Bc, Sông Cờ Đỏ cung cấp nguồn nước cho vùng đồng bằng phía bắc Trung Quốc, và qua nhánh sông Hng Duyên cung cấp nước cho lưu vực Tứ Xuyên / Sichuan Basin. [Hình 3 và 4]

Đây là mt bc tranh quy hoch thu li cc l– không ch to ra mt h thng cp nước mi cho vùng tây bc Trung Quc mà còn kết ni vi h thng mng lưới nước quc gia đ có “bo đm kép” v mt chiến lược cung cp ngun nước cho Bc Kinh và vùng bc Trung Quc[1]

VN BIN H CHO TRUNG QUC

Rồi ra, chúng ta sẽ không ngạc nhiên nếu vẫn có một số vị tiến sĩ hay trí thức khoa bảng trong và cả ngoài nước – sẽ hành xử như những luật sư tự nguyện bào chữa cho Bắc Kinh rằng: Đng đ li cho Trung Quc. Họ vẫn chỉ biết dựa vào một con số đơn giản, cho rằng chỉ có 16% số lưu lượng sông Mekong đổ xuống từ Trung Quốc. Và nay, Sông Cờ Đỏ có lấy thêm đi mấy phần trăm % của con số 16% ấy thì nạn hạn hán nếu có xảy ra cũng không phải lỗi Trung Quốc.

Thực tế vào mùa khô khi nước khan hiếm nhất, lượng nước từ Trung Quốc xuống Mekong lên tới 40% và 70%, gấp hai tới bốn lần hơn con số họ cố ý trích dẫn. [nguồn: https://www.lowyinstitute.org/the-interpreter/china-eyes-its-next-prize-mekong]

Và người ta vẫn có thể tự ru ngủ mà bảo rằng: tranh chp nướtrên ngu dưới ngun / upstream  downstream” by lâu vn là chuyn bình thường, ngay c gia cáđa phương trong cùng mt quc gia.

Có cn nhc vi h không là năm 2016, nguyên Th tướng Nguyn Tn Dũng ca Vit Nam đã phi lên tiếng cu cu xin Trung Quc x nước t con đp Cnh Hng / Jinhong đ cđi hn nơĐBSCL lúđó, và cui cùng cũng không đt hiu qu nào!

Hạn hán khắc nghiệt nơi ĐBSCL năm 2016, khiến Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng lúc đó phải lên tiếng cầu cứu Trung Quốc cho xả nước từ hồ chứa đập thuỷ điện Cảnh Hồng nhưng không đạt hiệu quả nào.

SÔNG C Đ VI TRÁI TIM BIN H VÀ ĐBSCL

Tuy dự án Sông Cờ Đỏ S4678 không được công bố chính thức nhưng chắc chắn sẽ gây ra sự quan tâm rộng rãi. Cao nguyên Tây Tạng vốn được coi là một vùng sinh thái trù phú nhưng cũng rất mong manh và dễ bị tổn thương.

Sông Cờ Đỏ chắc chắn làm giảm thêm nguồn nước của các con sông xuyên quốc gia – trong đó có sông Mekong.

Rõ ràng, Sông C Đ s đem li cho Trung Quc mt th siêu quyn lc bá ch v ngun nước / hydro-hegemony trên toàn ChâÁ, với “quyn sinh sát tt m vòi nước theo ý mình – nhất là khi Bắc Kinh muốn cho các nước nhỏ “mt bài hc – vẫn nói theo ngôn từ của Đặng Tiểu Bình.

Ngoài nước lớn là Ấn Độ, có đủ sức đối trọng với Trung Quốc, hầu như chưa có các quốc gia hạ nguồn nào khác chính thức lên tiếng – Riêng với U Ban Mekong Vit Nam  23 ph Hàng Tre Hà Ni, cách ĐBSCL hơn 1.600 km, thì vẫn là sự im lng hay hoàn toàn b đng.

Vẫn với một khuôn mẫu hành xử bấy lâu, chưa bao giờ Bắc Kinh muốn chia sẻ thông tin / hay muốn thực lòng tham khảo với các quốc gia hạ nguồn về dự án Sông Cờ Đỏ S4679, chắc chắn sẽ có ảnh hưởng huỷ hoại lâu dài đối các dòng sông xuyên quốc gia này.

Theo ước tính của hai tác giả Genevieve Donnellon-May / Đi Hc Singapore và Mark Wang / Đi hc Melbourne, thì Bc Kinh có kh năng dùng “vũ khí nước như mđòn ngoi giao bt 25% dân s thế gii làm con tin / holding hostage. Khác vi nhng h chđp thu đin, va gi nước va x nước, Sông C Đ là mt chiến lượđi dòng ly nướ có nghĩa là 100% lượng nước này s b mđi – không bao gi đượđn bùđi vi các quc gia h ngun. [1]

_ Tình trạng “đói lũ” ở ĐBSCL đã xảy ra thường xuyên hơn trong những năm gần đây. Lũ – mùa nước ni xung ĐBSCL, ph thuc chính vào lượng nước mưa t thượng ngun sông Mekong. Nếu mưa ít ở lưu vực trên / upper basin, kéo theo nạn thiếu nước trong hàng trăm các hồ chứa thuỷ điện, thì khi tới mùa mưa nước sẽ bị chặn lại trong các hồ chứa – thay vì lượng nước mưa ấy ồ ạt theo dòng sông xuôi chảy xuống hạ lưu. Hậu quả là sông Mekong sẽ thiếu nước, gây tình trạng hạn hán trên toàn hệ thống sông rạch.

_ Do đó sẽ rất ngây thơ để bảo rằng 16% lưu lượng nước từ Trung Quốc là không đáng kể, và cho rằng các hồ thuỷ điện không tiêu thụ nước. Nhưng khi các hồ thuỷ điện thiếu nước, phải cần thời gian lâu để tích trữ lại lượng nước thiếu vào chuỗi các hồ chứa, nhng h chđp thu điđã phá v c mt chu k điu hp thiên nhiên k diu ca con sông Mekong. Không còn lũ cao / hay đỉnh lũ trong mùa mưa để con sông Tonle Sap có thể chảy ngược dòng vào Biển Hồ, tăng diện tích Biển Hồ lên gấp 5 lần (từ 2.700 km2 mùa khô tới 16.000 km2 mùa mưa). Biển Hồ được ví như một biển dự trữ nước ngọt thiên nhiên khổng lồ tiếp nước cho cả hai vùng châu thổ Tonle Sap / Cam Bốt và ĐBSCL / Việt Nam trong cả hai mùa mưa nắng.

Mt con sông sinh thái / river ecosystem không đơn giản chỉ có nước mà phải là một dòng chảy bao gồm các sinh vật / biotic (như cây cỏ, rong tảo, sò ốc tôm cá), những vi sinh vật / microorganisms cùng với những vật thể phi sinh khác / abiotic (như cát sỏi phù sa), tất cả cùng tương tác với nhau như một cơ thể sống.

Tác hi ca chuđp thđin và nay vi thêm Con Sông C Đ không chỉ cướp nguồn nước mà còn huỷ hoại hệ sinh thái của con sông: chặn nguồn phù sa trong các hồ chứa – mà phù sa là yếu tố bấy lâu bồi đắp tạo dựng nên vùng đồng bằng châu thổ từ hàng bao ngàn năm. Nay cũng nguồn nước ấy khi xuống tới ĐBSCL do “b đói phù sa”, đã dn ti mt tiến trình đo nghch: thay vì bđp, thì nay l“ăđt gây st l không ch các b sông mà c sut chiu dài 800km vùng ven bin.

_ Rồi còn phải kể tới nạn đất lún do lạm dụng khai thác tầng nước ngầm, cùng với ảnh hưởng của “biến đổi khí hậu” hâm nóng toàn cầu, nước biển dâng, với các hiện tượng El Niño và La Niña khiến các vùng châu thổ là dễ bị tổn thương nhất – trong đó có ĐBSCL, và tất cả đã làm đảo lộn mọi dự đoán về thời tiết thuỷ văn để có thể kịp thời đối phó!

TRUNG QUC VN LI HÀNH X CÔĐ

Tháng 2 năm 1972, khi TT Nixon viếng thăm Bắc Kinh, bắt tay với Mao Trạch Đông dọn đường cho một Trung Quốc mở cửa; rồi tiếp theo đó với chính sách “Đi Mi của Đặng Tiểu Bình, Trung Quốc đã phát triển nhanh chóng vươn lên như một siêu cường, theo cái nghĩa “nước ln bá quyn, và chính Đặng Tiểu Bình đã từng giáng cho Việt Nam một bài học bằng trận chiến tranh đẫm máu nơi biên giới phía bắc (1979).

Và rồi như một chính sách nhất quán, Bắc Kinh đã có một lối hành xử rất côn đồ từ Biển Đông (với Hoàng Sa Trường Sa và với Đường Lưỡi Bò), vào tới đất liền chiếm đoạt nguồn nước, luôn luôn hăm doạ và bắt nạt các “tiểu quốc / nước bé”, bất chấp mọi trật tự và luật pháp quốc tế.

Bằng chứng là mới đây vào tháng 10/2021 Trung Quốc đã ngang nhiên từ chối ký một “hiước chia s nước / water sharing treaty với các quốc gia hạ nguồn. [1]

Chia sẻ thông tin, chấp nhận đối thoại chân thành, điều mà các chuyên gia thuỷ học Trung Quốc có thể dễ dàng làm nhưng đối lại vẫn là sự vô cảm. Không đối thoại, không có tham khảo, trên mọi dự án lớn liên quan tới toàn vùng, cho dù Bắc Kinh biết rằng cách hành xử ấy sẽ tạo nên những mối quan hệ căng thẳng nhưng họ vẫn bất chấp. Vi Trung Quc ngày nay, ch có mt tiếng nói ca sc mnh. Cuđu tranh đ sinh tn có th dn ti cuc chiến tranh vì nước ngay trong thế k 21 này.

NGÔ THẾ VINH
Mekong Delta 1995 – 2022

THAM KHẢO:

1/ _ What’s Behind China’s Latest Mega Hydro-Engineering Project. Genevieve Donnellon-May, Mark Wang. The Diplomat Oct 07, 2021.

_ Red Flag River and China Downstream Neighbors. Genevieve Donnellon-May, Mark Wang. The Diplomat Oct 23, 2021.

2/ Đồng Bằng Sông Cửu Long và Những Bước Phát Triển Tự Huỷ Hoại. Ngô Thế Vinh. Việt Ecology Foundation May 01, 2018

vietecology.org/article/article/299

3/ Mùa Xuân Tây Tạng và Câu Chuyện Những Dòng Sông. Ngô Thế Vinh. Việt Ecology Foundation. Jan 20, 2017

vietecology.org/article/article/197

4/ Thoi Thóp Trái Tim Biển Hồ, Miền Tây Đau Thắt Ngực. Ngô Thế Vinh. Việt Ecology Foundation. Nov 7, 2015

vietecology.org/article/article/122