Những người yêu nhạc xưa không ai là không biết đến “Vết Thù Trên Lưng Ngựa Hoang”. Bài hát này được sáng tác cách đây trên năm mươi năm (1971) bởi hai nhạc sỹ Phạm Duy và Ngọc Chánh, có ca từ nghe khá lạ tai.
Bài hát được đông đảo giới trẻ biết đến khi xuất hiện trong bộ phim điện ảnh “Tháng Năm Rực Rỡ”. Bài hát trong phim được rocker Phạm Anh Khoa thể hiện qua tiết tấu rock, nghe khá sôi nổi và bặm trợn đúng chất “Ngựa hoang”.
Nhưng người hát bài này hay nhất chỉ có thể là Elvis Phương, với giai điệu slow rock thủ thỉ tâm sự của một đàn anh giang hồ cộm cán từng “dẫm nát tơi bời”, nay quay đầu hoàn lương “từ nơi tối tăm về miền tươi sáng”.
Nhiều người lầm tưởng bài hát này nói về tay giang hồ (xưa gọi là du đãng) nức tiếng Sài Gòn năm xưa là Đại Cathay, người đứng đầu Tứ trụ Saigon “Đại, Tỳ, Cái, Thế”. Nhưng thực ra không phải. Bài hát lấy cảm hứng từ tiểu thuyết “Vết thù hằn trên lưng ngựa hoang” được nhà văn Duyên Anh viết năm 1967. Tiểu thuyết sau đó được dựng thành phim, bài hát được sáng tác như nhạc nền của bộ phim đó.
Nhân vật chính trong tiểu thuyết (và trong phim) có tên Hoàng Guitare. Nhân vật này được xây dựng dựa trên nguyên mẫu ngoài đời thật là Hoàng Sayonara, tay du đãng khét tiếng đồng thời là quân sư của Đại Cathay.
Hoàng Sayonara là mẫu “du đãng có học”, trầm tĩnh, làm gì cũng suy trước nghĩ sau. Hoàng thi đậu tú tài II (tú tài toàn phần), dư sức lên Đà Lạt gia nhập trường Võ bị nhưng thích ở lại Sài Gòn sống đời du đãng dưới trướng anh Đại. Sở dĩ Hoàng có tên Hoàng Sayonara là do anh đàn guitare khá mướt bản nhạc Nhựt Bổn “Sayonara” rất thịnh hành lúc đó.
Do có học thức, bề ngoài nhìn khá hào hoa mã thượng nên Hoàng Sayonara mau chóng trở thành quân sư cho Đại Cathay. Tiền kiếm được như nước nhưng Hoàng không dồn tiền mua địa ốc như các tay giang hồ khác mà chỉ sống rày đây mai đó khắp hang cùng ngõ hẻm Sài Gòn nên được đàn em gọi lén là Ngựa hoang. Thú vui của Hoàng Sayonara là kiếm được bao nhiêu tiền lại dẫn đàn em vô đập phá ở các snackbar và vũ trường (có giai thoại kể Hoàng Sayonara từng nhậu cùng đàn em một trận hết hai chục cây vàng tại vũ trường Arc cen Ciel Chợ Lớn, nhưng giai thoại này chưa được kiểm chứng).
Sau này khi băng giang hồ Đại Cathay lần lượt bị Biệt đội bài trừ du đãng Saigon của Đại uý Chi bắt gom vào trại Cửu Sừng (Phú Quốc) thì Hoàng Sayonara tỉnh ngộ, hoàn lương quay về sống cùng bạn gái năm xưa tên Ngọc:
Một hôm, ngựa bỗng thấy thanh bình
Thảm cỏ tình yêu dưới chân mình
Ân tình mở cửa ra với mình
Ngựa hoang bỗng thấy mơ
Để quên những vết thù
Khi người yêu mang thai con đầu lòng, sinh kế thiếu thốn nên Hoàng Sayonara quay lại giang hồ làm phi vụ cuối, cùng một băng giang hồ khác chôm chỉa đồ PX của lính Mỹ tại một kho hàng ở Tân Thuận:
Ngựa hoang về tới bến sông rồi
Mở cửa lòng ra với cõi đời
Nhưng đời làm ngựa hoang chết gục
Và trên lưng nó ôi
Còn nguyên những vết thù
Oan nghiệt thay, phi vụ cuối cùng thất bại, Hoàng Sayonara lãnh trọn một băng M-16 của quân cảnh Mỹ vào lưng (và trên lưng nó ôi còn nguyên những vết thù), lìa trần khi chưa kịp nhìn mặt đứa con đầu lòng.
Cuộc đời khắc nghiệt, bước chân vào đạt được vị trí trên giang hồ đã khó, mà bước ra lại càng khó hơn.
Lâm, người chép sử Saigon-Cre: Nguyen Hong Lam