Buổi lễ ký kết hiệp định Paris ngày 27/ 01/ 1973
Tổng Thống Việt Nam Cộng Hòa Nguyễn Văn Thiệu đang trò chuyện cùng TT Mỹ Richard Nixon tại Dinh Độc Lập năm 1972.
Tổng Thống Việt Nam Cộng Hòa Nguyễn Văn Thiệu đang trò chuyện cùng Henry Kissinger tại Dinh Độc Lập năm 1972.
Henry Kissinger trò chuyện cùng phạm văn đồng trong chuyến bí mật đi Hà Nội ngày 15.02.1973 để trao thư của TT Richard Nixon về việc viện trợ tài chánh cho cộng sản bắc việt sau khi rút khỏi Miền Nam Việt Nam.
Henry Kissinger và TT Mỹ Gerald Ford hí hửng chúc mừng nhau lúc 17.18 phút chiều ngày 29/ 04/ 1975 (giờ Washington DC) sau khi biết rõ Miền Nam Việt Nam sắp mất vào tay cộng sản bắc việt.
Phần 4: Mỹ áp lực Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu …
Hiệp Định Paris ký tháng 1/1973. Từ tháng 8/1972 đến tháng 6/1973 công tác chính của CIA là thuyết phục, nói đúng hơn là áp lực Tổng Thống Thiệu, theo đường hướng của Hoa Kỳ về nội dung bản văn Hiệp Định Paris cũng như cung cách thi hành hiệp định. CIA vận dụng nhân sự đã bố trí quanh TT Thiệu để làm yếu sự phản đối của TT Thiệu về một điểm phi lý chính yếu trong bản Hiệp Định là để cho bọn cộng sản bắc việt ở lại miền Nam sau khi ngưng bắn.
Ngày 17/8/1972 lần đầu tiên Kissinger đến Sài Gòn để đích thân thuyết phục TT Thiệu. Polgar và Kissinger đều gốc Châu Âu (Kissinger người Do Thái sinh tại Đức – thuộc Đảng Cộng Hòa) và từng quen biết nhau từ năm 1958 và việc này giúp công tác của hai người bớt tạo nên căng thẳng trong quan hệ cá nhân.
Một câu chuyện để ghi nhận sự căng thẳng: Tối ngày 17/8 Polgar được khẩn mời đến tòa đại sứ. Polgar thấy Kissinger mặc pyjama. Kissinger than phiền sự cứng rắn của Tổng Thống Thiệu và “chỉ thị” Polgar dùng các đường giây quanh TT Thiệu để áp lực TT Thiệu thay đổi lập trường.
Polgar nói ông không thể áp lực lộ liễu như vậy. Kissinger bảo Polgar đó là “lệnh”, rồi lạnh lùng quay sang đại sứ Bunker hỏi ông xử lý thế nào nếu nhân viên không tuân lệnh cấp trên. Bunker cũng lạnh lùng trả lời ông đồng ý với Polgar!
Dù vậy Kissinger và Polgar vẫn giữ được hòa khí. Kissinger biết rằng nhờ các đường giây Polgar gài trong giới đầu não tại Hà Nội mà ông có lợi thế khi trao đổi với đại điện của Hà Nội tại cuộc hội đàm. (ghi chú của TBN: muốn biết rõ hơn điều này xin đọc cuốn “Decent Interval” của Frank Snepp, nhân viên phân tích chiến lược của CIA tại Sài Gòn).
Sau khi Kissinger trở về Hoa Kỳ, Tổng Thống Thiệu không tiếp ai trong gần một tháng. Ngày 15/9, Khiêm báo cáo với Polgar rằng Thiệu lo ngại rằng vì nhu cầu tranh cử có thể Nixon sẽ nhượng bộ những đòi hỏi phi lý của Hà Nội.
Để nắm vững chính quyền chuẩn bị đấu tranh chính trị với cộng sản, Tổng Thống Thiệu hủy bỏ lệ bầu các hội đồng hành chánh cấp xã và bổ nhiệm trực tiếp tỉnh thị trưởng và quận trưởng. Polgar yêu cầu Thiệu hoãn ban hành các biện pháp đó cho đến sau cuộc bầu cử tổng thống tại Hoa Kỳ, nhưng Tổng Thống Thiệu bác bỏ nói rằng tình hình đòi hỏi sự cứng rắn.
Bunker nói với Polgar TT Thiệu cứng rắn vậy vì Kissinger đã nói thẳng với Thiệu rằng nếu Hà Nội đề nghị ngưng bắn và trả tù binh Mỹ thì Hoa Kỳ sẽ chấp thuận, dù tình hình quân sự tại Nam Việt Nam như thế nào.
Ngày 12/ 10/ 1972, Kissinger và Lê Đức Thọ kết thúc bản dự thảo Hiệp Định Paris, và ngày 18/10 Kissinger đi Sài gòn áp lực Thiệu. Chuyến đi này Kissinger gặp Thiệu và các phụ tá 6 lần. Lần gặp thứ hai TT Thiệu yêu cầu Kissinger cho xem bản văn Việt ngữ của Hiệp định dự thảo, Kissinger nói không có. Và TT Thiệu cho Kissinger xem bản Hiệp Định tóm tắt tình báo Việt Nam lấy được. Sau khi CIA dịch ngược lại ra Anh Ngữ cho Kissinger xem Kissinger bình luận: “Thật là một sự thật khó nuốt !”.
Việc này làm cho Kissinger nhức đầu thêm đối với TT Thiệu vì chẳng những TT Thiệu không chấp nhận điều khoản để quân đội cộng sản Bắc Việt ở lại miền Nam, TT Thiệu còn không đồng ý nhiều điểm khác trong bản văn, đặc biệt khoản miêu tả chính quyền sẽ được thiết lập tại Sài Gòn sau khi ký hiệp định.
Tổng Thống Thiệu hoãn cuộc gặp gỡ Kissinger dự trù ngày 21/10/1972. Bunker gọi phàn nàn, Nhã cúp điện thoại. Bunker giận dữ gọi TT Thiệu. Kết quả 8:00 sáng ngày 22/10/1972 TT Thiệu gặp Kissinger. TT Thiệu bình tĩnh hơn thường lệ và dùng tiếng Anh để trao đổi.
Nhưng vào buổi họp chiều TT Thiệu không dằn được cơn giận. TT Thiệu khóc và nói ông bác bỏ toàn bộ bản văn. Kissinger lập luận rằng nội dung Hoa Kỳ thỏa thuận với Hà Nội như vậy là điều không thể tránh được. Kissinger nói với TT Thiệu rằng Nixon đang gặp khó khăn với quốc hội vì ông đã dùng ngân khoản nhiều tỉ Mỹ Kim quốc hội chưa chuẩn chi để bỏ bom Bắc Việt và chuyển quân dụng dự trữ cho Việt Nam.
Sáng ngày 23/10/1972, Bunker tháp tùng Kissinger đến chào TT Thiệu trở về Hoa Kỳ. Kissinger không nói nhiều chỉ nói khéo rằng nếu TT Thiệu không ký thì không tránh được tai họa. Kissinger không nói tai họa cho ai hay cho quốc gia nào. Kissinger nói với Bunker ông đã ngán TT Thiệu và không bao giờ ông trở lại Sài Gòn nữa.
Sự giận dữ của Tổng Thống Thiệu đối với Kissinger là do TT Thiệu đã quá tin vào Nixon là một vị tổng thống “thẳng tính, lương thiện và không bao giờ có thể phản bội chính phủ và nhân dân Nam Việt Nam” và cho Kissinger phản bội nhân dân Mỹ vì tham vọng và thành kiến. Polgar đồng ý phần nào với TT Thiệu cho rằng thái độ của Kissinger đối với TT Thiệu quá kênh kiệu và kẻ cả.
Chỉ còn chưa đầy một tháng nhân dân Mỹ sẽ đi bầu tổng thống. TT Thiệu tính rằng cách tốt nhất là giúp Nixon tái đắc cử. TT Thiệu ra lệnh cho giới chức chính phủ và quốc hội không được công khai chỉ trích chính phủ Mỹ.
Ngày 26/10/1972, Hà Nội tuyên bố đã đạt được thỏa thuận với Hoa Kỳ, và tiết lộ rằng quân đội Bắc Việt có quyền ở lại miền Nam và Mỹ hứa cung cấp 7 tỉ mỹ kim tái thiết Bắc Việt. Đồng thời tại Washington, Kissinger họp báo cho biết “hòa bình đã ở trong tầm tay” (peace is at hand).
Nhưng tại Sài Gòn, CIA báo cáo TT Thiệu vẫn chống bản văn của Hiệp Định. Kissinger phong tỏa tin này tại Washington. Nhờ phong tỏa tin tức và lời tuyên bố “peace at hand” Tổng Thống Nixon đã đánh bại ứng cử viên Đảng Dân Chủ George McGovern và đắc cử tổng thống Hoa Kỳ nhiệm kỳ hai ngày 7/11/1972.
Bước qua tháng 12, TT Thiệu vẫn chống điều khoản liên quan đến quân đội Bắc Việt và Bunker dọa TT Thiệu rằng Hoa Kỳ có thể cắt viện trợ nếu Hiệp Định Paris cứ nhì nhằng vì thái độ của TT Thiệu. Mặt khác Polgar áp lực TT Thiệu qua Nhã. Tin riêng của CIA tại Sài Gòn tiết lộ rằng theo TT Thiệu Hoa Kỳ cần cách chức Kissinger mới giải quyết được bế tắc.
Nhưng Polgar không báo cáo tin này nghĩ nó làm tổn thương uy tín của Nixon. TT Thiệu còn tính dọa từ chức, ngầm ý cho Hoa Kỳ thấy nếu Phó Tổng Thống Trần Văn Hương lên thay ông Hương còn cứng rắn hơn. Và kịch bản là TT Thiệu sẽ trở lại chức vụ tổng thống do yêu cầu của quân đội và nhân dân.
Với áp lực dồn dập kịch bản từ chức không được thực hiện. Và ngày 10/12/1972, TT Thiệu cho biết có thể đồng ý với bản văn để Hiệp Định có hiệu lực nhưng không ký vì ký vào bản văn chứng tỏ TT Thiệu chỉ là hình nộm của Hoa Kỳ.
Sau một buổi họp gồm các thân tín thu hẹp tại Dinh Độc Lập, tướng hồi hưu Phạm Văn Đổng, Bộ Trưởng Bộ Cựu Chiến binh báo cáo với CIA TT Thiệu nói rằng “ký hiệp định chấp nhận quân đội Bắc Việt ở lại Nam Việt Nam giống như uống một chén thuốc độc, nhưng nếu không ký thì Nam Việt Nam cũng từ từ sụp đổ vì Hoa Kỳ cắt viện trợ.” Theo Đổng, Tổng Thống Thiệu quả quyết bản Hiệp Định bất công và bảo đảm sự toàn thắng của bọn cộng sản, và do đó ông sẽ không ký.
Cộng sản Hà Nội nghi sự dùng dằng là mưu kế của Hoa Kỳ và TT Thiệu nên tại Paris, Lê Đức Thọ tuyên bố Hà Nội cũng muốn thay đổi vài điều khoản đã thỏa thuận và ông ta phải về Hà Nội tham khảo.
Nhân dịp này Hoàng Đức Nhã nói với Rodney Landreth (một nhân viên CIA tại Sài gòn) rằng đúng ra Hoa Kỳ nên áp lực Hà Nội hơn là áp lực Nam Việt Nam. Nhã nói Nhã biết Nam Việt Nam sẽ lâm vào thế bí nếu Hoa Kỳ cắt viện trợ, nhưng ông không hiểu tại sao “Hoa Kỳ đã hy sinh bao nhiêu tiền của và sinh mạng trong bao nhiêu năm bỗng nhiên từ bỏ mục tiêu nguyên thủy của cuộc chiến đấu. Lính Mỹ đến Việt Nam để chết chứ đâu phải đi nghỉ phép!” Nhã nói thêm rằng nếu Hoa Kỳ bỏ rơi Nam Việt Nam uy tín Hoa Kỳ đối với thế giới tự do sẽ bị tổn thất nặng nề.
Ngày 19/12/1972, Alexander Haig, Phụ Tá Kissinger đến Sài gòn. TT Thiệu tiếp Haig một cách thoải mái hơn (với Kissinger). Haig chuyển cho TT Thiệu một thư tay của Nixon và TT Thiệu cũng đưa cho Haig một thư cầm về cho Nixon mà không nói gì nhiều với Haig. Bunker nói với Haig ông tin rằng nội dung lá thư của TT Thiệu sẽ không làm tổng thống Nixon hài lòng.
Haig nói thẳng với TT Thiệu rằng ký Hiệp Định Paris là một nhu cầu chính trị của Hoa Kỳ nên ngôn từ trong đó không phải là chuyện quan trọng. Hơn nữa dù là ngôn từ gì cũng không ai tin người cộng sản. Bunker nghĩ TT Thiệu hiểu tình hình, nhưng tâm lý bực bội Kissinger làm ông không thay đổi thái độ một cách dễ dàng được.
Ngày 21/12/1972, Khiêm nói với Polgar ông hiểu sự thúc bách của dư luận và quốc hội Mỹ (muốn chấm dứt chiến tranh và thấy tù binh Mỹ trở về) và tốt hơn hết TT Thiệu nên ký Hiệp định để bảo đảm nguồn viện trợ. Khiêm nói TT Thiệu có thể được thuyết phục bằng cung cách mềm dẽo hơn là bằng áp lực và đe dọa như Kissinger và Haig đã làm.
Hơn nữa, TT Thiệu chỉ còn chống khoản liên quan đến quân đội Bắc Việt ở lại miền Nam, và Khiêm nghĩ Tổng Thống Nixon có đủ uy tín để giải thích với Quốc Hội Hoa Kỳ về sự nhượng bộ vô cùng phi lý đó. Tuy nhiên Khiêm hứa sẽ thuyết phục TT Thiệu và yêu cầu Bunker tiếp tục thúc bách TT Thiệu.
Sau khi Thọ trở về Hà Nội, Nixon ra lênh oanh tạc vùng Hà Nội, Hải Phòng bằng B-52 trong suốt một tuần lễ vào dịp Lễ Giáng Sinh. Cộng sản Hà Nội thiệt hại nặng nề thê thảm và hoảng hốt ra lệnh Thọ trở lại Paris tiếp tục đàm phán. Hoa Kỳ ngưng dội bom.
Ngày 12/1/1973 sau khi Hoa Kỳ ngưng dội bom, tình báo CIA tại Hà Nội cho biết bọn cộng sản Hà Nội đã sẵn sàng ký Hiệp Định vào ngày 20/1/1973.
Ngày 16/1 Haig đến Sài gòn với một thư tay khác của Nixon gởi cho Tổng Thống Thiệu rằng nếu vẫn không ký ông sẽ công khai tố cáo trước dư luận thế giới TT Thiệu ngăn cản hòa bình. TT Thiệu vẫn hoãn binh và cho biết sẽ trả lời Nixon vào ngày hôm sau.
Hôm sau, 15 phút sau khi máy bay Haig rời Tân Sơn Nhất, TT Thiệu triệu tập Hội Đồng An Ninh thu hẹp, đọc tối hậu thư của Nixon cho Hội Đồng nghe. Sau đó, Hội Đồng bàn về cung cách thi hành hiệp định. Việc ký kết đến đây xem như đương nhiên. CIA báo cáo rằng “trong thâm tâm TT Thiệu biết trước sau cũng phải ký theo ý Hoa Kỳ, nhưng ông đã làm tất cả những gì cần thiết có lợi cho sự tồn tại của Miền Nam Việt Nam.”
Sáng ngày 20/1/1973, TT Thiệu triệu tập Hội Đồng An Ninh Quốc Gia thông báo quyết định ký. Phó Tổng Thống Trần Văn Hương khóc nói rằng Nam Việt Nam đang ở trên một chiếc cầu gãy, chạy hướng nào cũng không tránh được tai họa, và ký Hiệp Định thì tai họa nhỏ hơn. Sau khi Hương dứt lời TT Thiệu nói đồng ý với sự miêu tả của PTT Hương.
Ngày 27/1/1973, vào lúc tại Paris, Hiệp Định được ký kết, Tổng Thống Thiệu nói với Nôi Các rằng bản Hiệp Định Paris được bảo đảm của Hoa Kỳ, Liên Bang Xô Viết và Trung Quốc và rằng thái độ cứng rắn của ông đã đưa đến vụ bỏ bom trong dịp Lễ Giáng Sinh và sẽ làm cho kế hoạch chiến tranh của Hà Nội bị chậm lại ít nhất 3 tháng. Haig nói với Bunker rằng vụ bỏ bom Hà Nội và Hải Phòng đã là yếu tố cần thiết để TT Thiệu ký Hiệp Định Paris.
Đầu tháng 4/73 Nixon mời TT Thiệu công du Hoa Kỳ và tiếp TT Thiệu tại San Clemente nơi làm việc và nghỉ ngơi của Nixon ở California. Bunker tháp tùng phái đoàn với TT Thiệu và Bunker mời Polgar cùng đi. Qua cuộc thăm viếng Nixon hứa viện trợ quân sự 1 tỉ mỹ kim (trên căn bản một đổi một) và 1 tỉ viện trợ kinh tế cho Nam Việt Nam.
Tại Việt Nam, sự thi hành Hiệp Định không êm ả do bọn cộng sản Hà Nội ngang ngược vi phạm. Tổng Thống Thiệu không chấp nhận Nghị Định Thư ấn định bản đồ da beo phân định ranh giới kiểm soát hai bên do Hà Nội và Hoa Kỳ đồng ý với nhau dự tính ký và phổ biến ngày 7/6/73 và TT Thiệu đề nghị thay đổi một số điểm nói về thể thức bầu cử.
Hoa Kỳ lại áp lực TT Thiệu và cuối cùng TT Thiệu đồng ý. Theo đánh giá của CIA sau 6 tháng thi hành hiệp định TT Thiệu củng cố vị trí vững chắc trên diện địa nhưng bọn cộng sản miền bắc chuẩn bị ồ ạt chuyển vũ khí vào tiếp tục xâm lược Miền Nam.
Thời gian từ 4/73 đến 11/74 là một thời gian kèn cựa báo trước một trận bão.
Tháng 6/73 bầu cử bán phần Thượng Viện tại Sài Gòn gồm 3 liên danh và 30 Thượng Nghị Sĩ. Nhân dịp này Hoa Kỳ muốn tạo một sinh hoạt đa đảng hài hòa, nhưng Polgar cho biết không phải đơn giản vì chính quyền và chính khách Nam Việt Nam không còn tin Hoa Kỳ nữa.
Ngày 18/6/1973, sau khi gặp các nhân vật thân cận như Trần Quốc Bửu, tướng hồi hưu Huỳnh Văn Cao, Phạm Văn Đổng và Nguyễn Bá Cẩn – Chủ Tịch Hạ Nghị Viện, Polgar thuyết phục Trần Quốc Bửu làm thụ ủy liên danh Xã Hội Dân Chủ đối lập, nhưng Bửu từ chối. Những người dự họp không ai tin một liên danh đối lập có thể đắc cử, một phần vì không có căn bản trong quần chúng.
Cuối tháng 6/73, Bunker về Mỹ. Đầu tháng 7, tòa đại sứ nghe phong thanh TT Thiệu và Khiêm bất hòa. Ông Whitehouse, đại sứ tạm thời (trong khi chờ Graham Martin đến thay) yêu cầu Polgar hỏi Khiêm. Khiêm xác nhận có và nguyên nhân là Khiêm rút ra khỏi thụ ủy liên danh thân chính do TT Thiệu chủ trương.
Thêm nữa, Khiêm không đồng ý với các cố vấn thân cận của TT Thiệu như Hoàng Đức Nhã và Nguyễn Văn Ngân. Hai nhân vật này cố vấn TT Thiệu thiết lập một chế độ tập trung quyền hành như chế độ của cựu Tổng Thống Ngô Đình Diệm.
Tháng 7/73 đại sứ Martin đến Sài Gòn. Martin từng là đại sứ tại Ý và Thái Lan và có một người con trai tử trận tại Việt Nam. Theo Polgar, Martin từ tốn, hiền, và là một “gentleman” kiểu mẫu, nhưng cung cách làm việc cũng cứng rắn không kém Bunker.
Cũng như Bunker, Martin dùng sự tiếp cận của CIA đối với các tướng lãnh Việt Nam để kín đáo vận dụng chính sách của Hoa Kỳ. Qua trung gian của Khiêm, Quang và thỉnh thoảng Bình, và với các nhân vật trong quốc hội tòa đại sứ dò biết được suy nghĩ và tính toán của TT Thiệu. Các nhân vật này sẵn sàng khuyến cáo TT Thiệu theo chính sách Hoa Kỳ, dù đó là chính sách có thực chất hay có tính hào nhoáng.
Tháng 8 năm 1973 Nixon từ chức vì dính vào vụ Watergate. Lúc này, Hoa Kỳ đã hoàn tất việc tạo áp lực buộc Tổng Thống Thiệu phải ký Hiệp Định Paris (1/73) và Nghị Định Thư (6/73) thi hành Hiệp Định.
Cả hai văn kiện đều vô cùng phi lý và hoàn toàn bất lợi cho VNCH./.
(Sài Gòn trong tôi/ posted by Hoàng Thái Sơn/ ST-NETFILE)