Hiếu Hòa ngồi trong ca bin xe GMC ngó ra dòng sông Trà Khúc mênh mông: bờ nầy và bờ kia ngó thì tưởng là gần, nhưng mà so ra thật xa, xa mờ xa dưới ánh trăng chênh chếch, bàng bạc, lạnh lẽo bao bọc bởi lớp sương mù và lớp khói xám bốc cao ngùn ngụt ở góc trời lững lờ uốn éo bay bay.

Dọc hai bờ quốc lộ và ẩn dưới núi rừng hoang vu cùng bao làng mạc ruộng nương, thì sông Trà Khúc dài 135km, nguồn sông bắt đầu từ núi Đăk Tơ Rôn, do bốn con sông Đắk Xà Lò, Rhe, Tang Ong, Rhinh, nơi ngã tư của bốn hợp lưu sông nầy còn có tên gọi Ly Lang. Sông chảy qua Sơn Trà, Sơn Tịnh, Tư Nghĩa, Nghĩa Hành và đổ ra cửa biển Đại Cổ Lũy.

Tỉnh lỵ Quảng Ngãi an ngự tại thị tứ Cẩm Thành, Quảng Ngãi có những nét đặc thù riêng vô cùng độc đáo, thi vị, nồng nàn tình yêu thương chan chứa (mà có lẽ chẳng mấy khi các anh chị bạn chung nhóm và Hòa nghĩ tới). Đó là tên địa danh của các Thôn, Xã thường ưu ái đặt tên theo Huyện lỵ của mình. Ví dụ như:

Nghĩa Hành, thì có các Xã = Hành Dũng. Hành Đức. Hành Minh. Hành Nhân. Hành Phước. Hành Thiện. Hành Thịnh. Hành Tín Đông. Hành Tín Tây.

Ba Tơ = thì có: Ba Bích. Ba Dinh. Ba Điền. Ba Động. Ba Chùa. Ba Cung. Ba Giang. Ba Khâm. Ba Lễ. Ba Liên. Ba Nam. Ba Ngạc. Ba Thành. Ba Trang. Ba Tiêu. Ba Tô.

Tư Nghiã = thì có: Nghĩa An. Nghĩa Điền. Nghĩa Hà. Nghĩa Hoà. Nghĩa Hiệp. Nghĩa Kỳ. Nghĩa Lâm. Nghĩa Mỹ. Nghĩa Phương. Nghĩa Sơn. Nghĩa Thắng. Nghĩa Thọ. Nghĩa Thuận. Nghĩa Trung. Nghĩa Phương. Nghĩa Phú…

Trà Bồng = thì có: Trà Bình. Trà Bùi. Trà Giang. Trà Hiệp. Trà Lâm. Trà Phú. Trà Trà Sơn. Trà Tân. Trà Thủy… Thật tuyệt vời khi nhận ra nhau là “họ hàng” thân mật.

Ven bờ sông có hàng tre lớp lớp nghiêng bóng ẻo lả sà xuống soi mình trên mặt nước, nhiều lũy tre cựa mình kêu kẽo kẹt, lá tre reo vui ca hát khi trăng đã lặn, thì bình minh quang rạng, nắng sớm lấp ló vừa lên trên đầu cây ngọn cỏ, ấy là lúc đoàn xe có ba chiếc trong phòng Tâm Lý chiến đã tới nơi cần đến, càng thúc giục “cô nhỏ Hòa” non nớt tuổi đời dạt dào niềm vui, nôn nóng, xôn xao, mong sớm đặt chân lên đường quê thênh thang, dõi bước rộn ràng theo mộng hải hồ vừa ươm.

Tiểu khu Quảng Ngãi có một phần chi khu của bộ chỉ huy hành quân nơi Sư Đoàn 2 trú đóng. Xe chạy từ dưới Tỉnh Quảng Ngãi lên hướng Huyện Minh Long, bên phía phải nhìn từ xa xa thì đồi Tà Biên giống chiếc đầu trọc khổng lồ úp lên mâm cỏ vàng to tướng, lưng đồi lởm chởm những mảng da đất khô, coi thô kệch kinh dị như những cục máu bầm nứt nẻ như vết thương lồi lõm lở loét. Sau cơn mưa chiều hôm trước, con đường đất đỏ độc nhứt ngoằn ngoèo càng sình lún, nổi bật trên lưng đồi quanh co là những chiếc xe nhà binh lắc lư, xe mệt nhọc chậm rì mò mò bò bò theo vết xe cũ.

Cũng đứng nhìn từ xa, thì con đường đất nầy giống một sợi gân khổng lồ, xù xì, gồ ghề dày cộm nhô cao, chia ngọn đồi ra hai phần: ở giữa hai lằn xe là đường đất vặn lên vặn xuống, cạ quẹt rột rột rào rạo ràn rạt nơi lườn xe, khiến bùn sền sệt văng tung tóe khi xe rồ máy, mọi sự di chuyển càng ứ nghẽn khó khăn thêm.

Dưới chân ngọn đồi Tà Biên có nhiều bãi cỏ hôi mọc um tùm, bụi hoa mắc cỡ chằng chịt gai lúp xúp. Chung quanh là công sự phòng thủ giao thông hào bố phòng cẩn mật, chu đáo: Hai cánh cửa cổng gỗ khá lớn, có sợi dây xích dài và to, móc từ bên trạm gác ở phía vô, sợi dây giăng qua tít bên trạm gác ở phía ra, cộng thêm những con bọ ngựa gỗ. Sau sợi dây xích có thêm nhiều vòng kẽm gai khoanh tròn, dính lòng thòng những lon sữa bò cột rải rác quanh doanh trại bao la, thỉnh thoảng khi có gió lùa, thì những chiếc lon kêu leng keng, kêu hoài.

Tại cổng gác có hai anh lính đứng làm việc trong trạm, và hai anh khác bồng súng gác ngoài cổng. Trạm gác có hệ thống đường dây chôn ngầm dưới đất, máy điện thoại dã chiến reo róc róc ro…óc… hoài. Trưởng trạm ấn ngón tay trên máy truyền tin nhanh chóng kêu tít tít, tè tè…ti ti… Bên trong doanh trại cũng có hàng hàng lớp lớp kẽm gai bao bọc, từng ụ tháp canh cao vút trên bậc thang đắp đất lắt lẻo, chênh vênh, cheo leo ở bốn mé sườn đồi.

Dọc tứ phía doanh trại là khu đất rộng độ chừng bốn năm hecta, có rào kẽm gai chằng chịt, những giao thông hào cao lút đầu người. Nhiều gian hầm trú ẩn làm bê tông chắn ghi sắt kiên cố dày và to. Chung quanh những hầm chất nhiều hàng bao cát cao, dường như muốn chôn cả những nhà hầm xuống lòng đất sâu, chỉ nhô lên khỏi mặt đất bốn lỗ châu mai trông ra tứ phía. Bên mé phải là nơi đặt bộ chỉ huy hành quân. Từ xạ trường dòm xuống dưới thấp là một vạt đồng trống, nên dễ nhìn thấy mọi thứ dưới tứ phía làng mạc xa gần. Ngọn đồi dựng đứng cao sừng sững là vị trí khá thuận lợi để đặt bộ chỉ huy, quan sát địa hình, điều quân không thể nào chê.

Ngoài ra, có kho đạn và bãi đậu cho máy bay trực thăng. Hai máy phát điện khổng lồ thường xuyên ầm ỉ nổ suốt ngày đêm. Bên mé trái ngọn đồi là y viện dã chiến nằm lún một phần tư xuống lòng đất, có vài cửa ra vô ở lưng chừng đồi. Gần tổng hành dinh có giàn trọng pháo, nơi đây binh sĩ Pháo-binh làm việc quần quật không ngừng nghỉ, họ luôn tay điều chỉnh tác xạ theo nhu cầu chiến trường: nâng nòng súng lên điều chỉnh chính xác phương giác cho đạn đạo.

Sáu giờ sáng, đoàn xe Phòng 5 gồm một chiếc xe Jeep và hai chiếc xe GMC chất đầy dụng cụ ván gỗ kèo cột loại nặng, giàn trống, các loại đàn, màn, sân khấu, vân vân… để làm một sân khấu lộ thiên khá lớn. Đoàn 5 tiến tới con đường nhỏ độc nhứt chạy một chiều tấp nập đủ thứ loại xe nhà binh ì ầm chạy lên đồi cao. Gò đất đỏ chèm nhẹp bùn do cơn mưa mấy hôm trước, cũng in nhiều lằn bánh xe loại nặng lún sâu xuống vũng sình lầy. Con đường giống như con lươn đất uốn lượn nhô lên cao (giống đúc đường cái mà các loại xe hàng chở hành khách lẫn xe lính vừa đi qua).

Đoàn xe đậu tại vạt đất trống, để chờ xin lệnh từ Bộ Tổng-Chỉ-Huy Hành-quân, khi nào ban điều-hành cho phép, thì xe mới chở quân nhân vô doanh trại. Các cô gái ưa đùa dai, gọi giỡn là khu “phi phe” quân sự của Sư-đoàn 2 chiến thuật. (“phi phe quân sự” nầy không phải vùng DMZ= demilitarized-zone, nằm ở phía Bắc của Tỉnh Quảng Trị, dọc theo bờ Nam Bến Hải, mà Gio Linh là một quận lỵ đâu). Hai anh lính gác tuần tự kiểm soát rất kỹ tám chiếc xe đậu bên lề đường (trong đó có ba xe của Phòng 5) thì đoàn xe được phép vô vùng cấm địa khá rộng.

Từng cơn rung chuyển chạy rần rần, động trời động đất, động suốt dòng sông quê hương, dưới bước chân người lính chiến và cư dân muộn phiền run run, đau đau, buốt buốt, tê tê, lạnh lạnh bên hai bờ thôn xóm quê mình. Đoàn xe từ từ tiến vô khu tổng chỉ huy hành quân. Cùng lúc ấy những tiếng pháo kích và tiếng nổ lép tép, đì đùng, xì xèo cắc bụp…

Mùi cây tươi và mỡ khét, thịt cháy bốc lên hừng hực từ đám khói đen nghịt xa xa lùa theo gió ào ạt bay về. Đại bác đặt chênh chếch trên lưng đồi liền bắn trả, chĩa thẳng mũi về hướng Tây Bắc, súng giận dữ gào thét ùm ùm, uỳnh uỵch… oằng trút khối hung tàn đến khu rừng già tận phía chân trời xa, làm rung chuyển bao căn hầm chắn ghi sắt. Cửa hầm phủ tấm bạt rung rinh. Thỉnh thoảng tủ sắt giật rung kêu ken két. Khu nhà tiền chế rung rinh, vách ván lợp tôn đồng loạt nghiêng ngả dữ dội. Khung cửa kêu rè rè, đôi khi không chịu nỗi sức ép tạt đạn pháo quá gần, đã bể rào rào, ngổn ngang.

Chiến cuộc đang hoành hành trong lãnh thổ xứ Quảng Ngãi. Có lẽ do bắn trực xạ dữ dội và gần lắm, nên khu đồi dường như sôi ục ục, rung rinh, nghe thật ớn lạnh. Tiếng súng cối thị uy bắn vô ngọn núi Ô Chai xa xa, đạn gầm rú trên dãy trường sơn, vang vọng lại từ nơi phát xuất từng hồi trầm thống, gầm rú rền rền giống những nhịp sấm dồn. Phía chân trời, các đụn khói đen sì cuồn cuộn bốc cao, bừng bừng khói lửa tỏa rộng ra, đụn khói quyện lửa giống mấy cây lọng che khổng lồ đùn đùn khói đen và xám, rồi lửa vàng nối tiếp nhau phụt vọt lên lưng trời đỏ rực.

Cuộn lửa và khói đen mù lại xoắn xuýt quấn lẫn vô nhau, quay lông lốc, ùn ùn, xoay xoay, lảo đảo dưới trời đất xiên xiên mờ mờ sương lam muối vùng núi, rồi phủ chụp xuống ngọn đồi trọc hoang tàn mau như chớp. Tiếng súng lẫn lộn vẫn nổ rang, ầm ầm, rúng động cả bầu trời. Tất cả các loại đạn nổ chụp, nổ tạt, delay… cắc bụp xè… thay phiên nhau cày xới đất, xé tan nát những gì nằm trong tầm sát hại.

Chiếc bà già xập xệ, ì ạch kịp thời bay giữa cơn lốc cuốn cao. Tuyết Ngọc lo sợ nó bị hút xuống vùng trôn ốc, không qua nỗi trận cuồng phong dữ dội xoáy vòng lông lốc quá! Nhưng chiếc máy bay vẫn bình an vô sự tiếp tục làm nhiệm vụ quan sát, viên hoa tiêu lượn quanh vùng, máy bay nghiêng ngả trên bầu trời, vòng bay khi hẹp khi rộng thật bay bướm lả lướt ngoạn mục quá chừng! Từ trời cao, khu trục cơ Skyraider bay hợp đoàn bốn chiếc… gầm thét chúi mũi vô mục tiêu, động cơ rít trong gió, mỗi chiếc mang dưới bụng khoảng 6 trái bom. Những vật đen nho nhỏ rời cánh lao xuống lòng đất. Quả bom đã ném xuống hướng Tây Bắc ầm ầm.

Ùm ùm. Bùm Tiếng pháo nổ như đâm thủng óc
Gieo kinh hoàng râu tóc phạc phờ
Tử thần trông đợi từng giờ
Ai người tới số có ngờ được đâu
Đạn pháo địch trên đầu rơi xuống
Hầm dẫu sâu nào luống an toàn (1)

Vạn vật bị cày tung cào xới, xé toang hoang, rồi cuồng bạo vất mọi thứ bay ngược lên cao, khi đã hết đà lại rơi lả tả hay lăn lông lốc trên mặt đất. Lửa cuồn cuộn bốc lên theo sau đuôi… cũng là lúc phi cơ ngẩng đầu cất vút lên cao. Anh phi công tài hoa dễ thương nào đó (có thể là của Tuyết Ngọc, hi hi hi…) bay lượn nghiêng cánh chào bãi, uỷ lạo chiến sĩ, rồi lả lướt rời vùng hành quân phi cơ bay vút mất dạng vô vừng mây trắng xa xa.
Nhiều ngày sau thì pháo kích ngưng bặt, trả sự yên tĩnh trên bình nguyên còn thao thức. Ngọc nghĩ: Lính Nghĩa Quân, Dân Vệ Địa Phương Quân là những tay súng lặng lẽ âm thầm, tạm gọi họ “mai danh ẩn tích” mà rất cừ khôi & chính xác. Họ kiên cố giữ lũy thành chắc chắn. Vì, họ thông thạo từng bờ cây bụi cỏ, biết rõ tường tận từng xóm, thôn, từng người; ít khi lầm lẫn. Cộng thêm hầm hào kiên cố với trường lũy Ấp Chiến Lược (Strategic Hamlets) sẽ kiểm soát giữ gìn non sông gấm vóc, do ông cha truyền lại từ ngàn xưa thoát khỏi cảnh: “Người tại xứ mình lại xâm lăng đất nước chúng ta” trên chính quê hương. Bọn nằm vùng & quân Bắc chẳng chia sẻ niềm đau thiết thực qua vết thương hoác miệng, thì chớ! lại lủi vô tương tàn lừa gạt người dân miền Nam Việt Nam. Và, chúng đã thao túng xâm lăng, thẳng tay chém giết sát hại người thân như điên. Chúng hành hạ cưỡng bức tan hoang mọi người trên đất quê mình!

Từ vòng đai kiên cố nầy (Strategic Hamlets) là động cơ thúc đẩy bọn ấy làm cách mạng giật dây, rù quến, hò la kêu gào nhau đứng lên phản đối chính phủ hạn chế quyền tự do đi lại, bị kiểm soát giấy tờ tùy thân chặt chẽ, bị kiểm soát từng Thôn, Ấp, mất tự do vì hàng rào Ấp Chiến Lược. Vâng! Tuy mất thì giờ thật, nhưng xôi đậu không lẫn lộn, trái lại an toàn, bảo đảm an ninh và giữ gìn sinh mạng muôn người. Kẻ gian ác xớ rớ trong thôn xóm là bị lộ tung tích ngay. Ta tưởng cần nên có vòng đai Ấp Chiến Lược chắc chắn kiên cố nầy lắm thay! (5)

* * *
Khi Cộng-quân phóng pháo, độ rung kéo dài từng chuỗi nghe rúng động đảo điên cuồng sát. Từ ngoài bản doanh có một xe cứu thương hú còi inh ỏi, xả hết tốc độ lao vô khu bệnh xá, xe mang theo người ngoài ấp lạc đạn bị trọng thương. Bây giờ Hoà biết tin đích xác: anh Trung-uý Trưởng-phòng Phước thừa lệnh Đại Tá Lâm Văn Phát ra chỉ thị mới:

– Tất cả anh em Phòng 5 trực tiến không thể lùi, phụ giúp bên quân-y khiêng người bị thương, nhặt xác chết phe ta lẫn địch quân, cấp tốc chở về hậu cứ.

Trời ơi! Nghe tin đó nhỏ Hoà ủ rũ đứng xớ rớ đằng sau lưng anh Vũ, cô sợ đến bải hoải run rẩy chân tay, căng thẳng trí óc, cô thút thít khóc, rụng rời lệ giọt dài giọt ngắn. Hai chân Hòa lết lết run run lê lê rã rời đi từng bước ngập ngừng trên đường tới tụ điểm làm việc. Mấy anh chị tưởng cô em giàu tình cảm xúc động ngậm ngùi trước cảnh thương tâm, đã trào nước mắt. Chớ họ có ngờ đâu con bé chết nhát nầy chẳng ra cái thể thống gì!

Ngọc chạy tới một hầm lộ thiên khá sâu, nơi nầy dùng nhốt tạm mấy tên vc nằm vùng mà phe ta vừa tóm được, ban đêm phòng Nhì sẽ điều bọn đó đi nơi khác. Vài xác chết “vi ci” căng phồng máu me bê bết trộn với đất cát, dầu nhớt và khói tèm lem. Giờ phút thập tử nhứt sinh nầy, hơi sức đâu ai có thì giờ mà bới móc lý lịch cá nhân ra cho thêm rầy rà? Họ lo quắn đít chữa trị mọi quân nhân đang ngáp ngáp, hy vọng họ sống còn, xin đừng hộc máu tươi. Nhân viên cấp cứu liền đưa gấp thương nhân vô nằm trên chiếc băng ca. Y sĩ, y tá cúi đầu xem xét các vết thương.

Cánh tay, bàn chân của một ông tím bầm, sưng húp, lở loét, nặng mùi, chân cụt thò ra run rẩy. Một anh mặt mày xanh méc do mất máu, anh run run lúi húi coi lại vết thương, cuộn băng vải cũ thấm từng chỗ trên đùi loang lổ máu tươi. Anh bị thương khá nặng vẫn đàng hoàng tỉnh táo nhếch mép cười, anh ngóng cổ ngó vết thương trên bụng, trên đùi trước khi bất thần “rệu” xuống. Hoà sợ e anh sẽ “đi đon” quá, khi anh:

Đường mù sương đẫm ướt nửa tấm thân
Kẻ một chân, lê nẻo bước phong trần
Cánh tay phải cũng trọn dâng cho Tổ Quốc. (2)

Khuôn mặt một người khác còn trẻ da tái vàng bủng, tóc tai lởm chởm, thân hình gầy còm, tiều tụy dưới lần vải đại cán có hai túi, cổ đứng, màu dưa úa, may thô thiển vụng về, quần áo nhàu nát, luộm thuộm khác màu, một chân mang dép râu, một chân đất. Hai cánh tay nổi ốc trâu xù xì dựng đứng những sợi lông tơ, làm xấu xí tuổi đời mới độ khoảng mười lăm. Lớp ghéc đất bẩn thấm mồ hôi vo viên đen đen nhỏ xí vừa rịn ra từ hàng ria mép nõn.

Khiến Hòa cảm thấy phiền phiền, ngây ngây, đau đau. Quay nhìn quân nhân Cộng Hoà Việt Nam miền Nam, trong lòng cô nẩy nở sự so sánh khó chịu, gớm ghiếc. Nhưng đầy bàng hoàng lo sợ. Hoà muốn đánh bài chuồn, không dám chạm trán với các bác. Gặp “bác” kể như… chào thua. Kể như đi đứt. Kể như héo úa, éo le, tàn phai, nát đời. Chớ không được hay ho, tuyệt vời như nhạc phẩm “Đêm tàn Bến Ngự” của Dương Thiệu Tước mô nà.
Cuối góc phòng có xác chết to phình, căng cứng như con vật kỳ lạ, mắt đứng tròng mở thao láo. Bụng căng phồng như chiếc bong bóng da heo. Anh Vị để họ nằm trong poncho, bên mé hầm khu bệnh xá, xác chết chưa kịp chôn, thum thủm thúi. Nhớ ngày xưa mỗi khi làm thịt heo, ba lấy bóng da heo bơm đầy hơi, cột kỹ phơi nắng cho anh em Hoà làm trái bóng đá nhăn nhúm chơi đùa.

Ngọc dám đến cúi sát xuống một anh cô lật khăn che mặt, tò mò coi từng người chết, tay anh xuôi theo thân hình co quắp. Có người giống thân cây chuối bị đốn ngã, róc hết lá vẫn nặng kinh khủng. Những bàn tay tài hoa khí phách nam nhi, bản lãnh và dũng mãnh ấy không rõ dấu chỉ tận cùng bằng số ở đâu? Ngọc cả gan dám tới bên một người vén tóc xem trái tai anh ta lớn hay nhỏ, yểu mệnh tới đâu. Ngọc lại cầm bàn tay kia lên, nắn nắn bóp bóp, lật qua lật lại, cô coi đường chỉ thọ của họ ghi ở chỗ nào.

Hoà sợ kinh khủng không dám nắm bàn tay Tuyết Ngọc cả tuần. Những buổi cơm ngó miếng thịt heo, thịt bò, nhứt là thịt ếch, con ếch khi ai làm thịt, thì nó luôn chắp hai tay trước lại, như van lạy xin tha mạng, nó lỏ hai con mắt trợn trừng tráo trưng. Khi lóc hết da con ếch thì Hoà trông sao mà giống con người! Thịt ếch bơi trong tô canh chua lá giang. Con ếch chắp đôi tay, mắt ếch trợn trừng. Ếch là loài động vật lưỡng thê, sống dưới nước và trên bờ, cặp mắt ếch chỉ nhìn được những chuyển động mau, những chuyển động chậm thì nó hoàn toàn không thấy. Hòa nghĩ vết thương lở loét hoác miệng trên bụng người. Tự dưng cồn ngực vun tròn nhấp nhô phập phồng theo nhịp thở, Hoà chạy xộc tới cuối vườn, ói mửa ra mật xanh mật vàng. Hoà sợ mâm cơm hơn bất cứ thấy gì.

Tuần sau, cô lại thấy thân hình anh Nguyễn Văn Ba thi sĩ, lính Bộ Binh Sư Đoàn 2 bị hất tung lên cao, thân xé ra từng mảnh nhỏ, xương thịt rơi phịch xuống đất, giống bịch gạo tung tóe vung vãi ra. Anh Ba bị mìn chúng gài trên lộ đã chết thảm trước ngưỡng đời vừa chớm tuổi hai mươi. Anh chưa vợ chẳng con, chưa một lần hò hẹn, chưa nếm mùi chiến đấu giao tranh thổn thức với đời. Anh chỉ yêu binh nghiệp. Như một linh cảm vô cùng điếng lặng, đau đớn xót xa, anh đã nhắn nhủ với bạn qua lời di chúc bất ngờ trong bài thơ:

Xin đừng đem ra biển khi tôi chết.

Đưa về BỒNG-SƠN, PHÙ-CÁT, CỬA-VIỆT.

BÌNH-GIÃ, TRÃNG-BOM, PHAN-THIẾT, TÀ-BIÊN.

Bên mộ cổ nhân ĐỨC XUYÊN bạn hiền.

Không ra đại dương. MỸ-ĐIỀN, THỪA-THIÊN

AN-KHÊ, HỒNG-NGỰ, PHÚ-YÊN, GIỒNG-RIỀNG

QUY-NHƠN sóng gợn HÀ-TIÊN ta tới.

Bạn lính VŨNG-TÀU, ĐẦM DƠI đồng hội.

Tôi chết đừng đem ra biển. ĐẮC-ĐOA

Quân hành từng đêm VẠN-GIẢ, KHÁNH-HOÀ

Hải-trình xưa nhớ SƠN-TRÀ, MỘC-HOÁ

Sương khuya SÔNG-CẦU, ĐỒNG-XOÀI, BÌNH-ĐỊNH.

Đừng đưa ra biển. LỘC-NINH, VÕ-ĐẮC*.

SA-HUỲNH xin về ĐÀ-LẠT, ĐỒNG-NAI

TRÀ-MY. HOÀ-NGHIÃ* GIA-LAI, CẦU-NGANG.

PLEIME. ĐẮK-NÔNG. CHÂU-THÀNH*, VẠN-NINH* .

Khi tôi chết, đi ĐÀ-NẴNG, GIO-LINH

Tìm tới SÀI GÒN. TRÀ-VINH, SUỐI-VÀNG*

SÔNG-CẦU, VĨNH-LONG, HẬU-GIANG, THÁP-CHÀM.

Xin gần PHÙ-MỸ, PHAN-RANG, TRÀ-THẠNH*.

Nhớ bạn ĐẮC-TÔ, HỘI-AN, ĐỊNH-QUÁN.

Đã chết, không ra biển vắng bàng hoàng!

Về HUẾ, U-MINH, KIÊN-GIANG, TRÃNG-BÀNG.

ĐẮC-LẮC, GIA-LAI, TAM-QUAN an hưởng

Tôi chết QUẢNG-TRỊ, BÌNH-SƠN* tôi dừng…

VŨNG-TÀU ghé qua TÚC-TRƯNG, ĐỊNH-TƯỜNG.

CẦN-ĐƯỚC gào thét BÌNH-DƯƠNG, ĐẮC-NÔNG.

Đầm bùn ĐỒNG-ĐẾ, MINH-LONG, ĐỨC-TRỌNG*.

Khi tôi chết không ra biển. Ước mộng…

Tình lính ĐÔNG-HÀ, PHƯỚC-LONG, GÒ-CÔNG.

Linh cửu ghé về CHƯ PRÔNG*, LÂM-ĐỒNG.

SA-ĐÉC, AN-KHÊ, TRÀ-BỒNG sôi động.

Tôi chết rồi không ra biển… rất mừng!

ĐỒNG-THÁP thắm thiết TÚC-TRƯNG, BÌNH-DƯƠNG.

Nghìn năm ôm trọn quê hương nhớ tưởng.

Tôi ở trong mồ phù trợ an khương…

Tình Hoài Hương

*
Mỹ Điền* thuộc Long An
Đầm Dơi* thuộc Cà Mau.
Suối Vàng* thắng cảnh ở Đà Lạt
Châu Thành* Bà Riạ & Tây Ninh & Tiền Giang
Vạn Ninh* thuộc Vạn Giả, Khánh Hoà.
Trà Thạnh* thuộc Bình Phước
Bình Sơn* thuộc Quảng Ngãi.
Võ Đắc* thuộc Bình Thuận
Chư Prông* thuộc Gia Rai
Đức Trọng* thuộc Đà Lạt/Tuyên Đức. (3)
* * *
(1) Trương Trọng Kiên
(2) Nguyen Thạch
(3) Thơ Tình Hoài Hương
(4) Phạm Hồng Thước
Mời quý độc giả xem tiếp chương sau.

***
(5) Mãi về thời gian khá dài sau nầy, tôi vinh dự đọc bài viết của ông Trương Văn Vinh về “Quốc Sách Ấp Chiến Lược… Tôi mạn phép trích dẫn và chân thành cảm ơn ông về vấn đề:

Quốc Sách Ấp Chiến Lược:

Nguyên văn của ông Trương Văn Vinh viết:

Đây là nhu-cầu thiết yếu để chống lại chủ nghĩa Cộng Sản và cũng là sách lược hữu hiệu nhứt của nền Đệ 1 Cộng-Hòa, cần chận đứng cuộc xâm-lăng của Cộng Sản Bắc-Việt. Quốc Sách Ấp Chiến Lược là tách rời du kích quân sự cộng sản ra khỏi nhân dân nông thôn, không cho chúng bám dựa vào nhân dân, để xây dựng cơ sở và hoạt động phá hoại. Cuối cùng là cô lập hoàn toàn để chúng phải chọn lựa, một là ra hồi chánh, hai là bị tiêu diệt. Nắm vững được sách lược của địch. Chính phủ Ngô Đình Diệm ban hành Quốc Sách Ấp Chiến Lược, đây quả là một đối sách đúng đắn và vô cùng lợi hại của chính quyền lúc bấy giờ.

Tất cả các Ấp đều được bảo vệ bởi các rào cản kiên cố bao quanh, các cổng chính ra vào được canh gác đúng mức tùy theo địa thế, mỗi Ấp đều có từ một đến nhiều chòi canh có tầm nhìn xa, ban ngày người dân được tự do ra vào để làm ăn, tuy nhiên người lạ mặt muốn vào Ấp phải qua thủ tục kiểm soát chặt chẽ, ban đêm các cổng chính ra vào được đóng lại, tuy nhiên các trường hợp cấp thiết của dân chúng vẫn được giải quyết. Ngoài ra, các Ấp Chiến Lược đều có thiết lập hệ thống báo động để phát hiện mọi trường hợp xâm nhập lén lút, bất hợp pháp vào Ấp. Việc quản lý Ấp do một Ban trị sự phụ trách, việc phòng thủ bảo vệ Ấp do lực lượng Phòng vệ dân sự phối hợp với các đơn vị Thanh niên, Thanh nữ Cộng Hòa của Ấp sở tại phụ trách. Ấp Chiến Lược được tổ chức theo phương thức tự quản, tự phòng và tự phát triển.

… Trở ra miền Trung, chiến dịch hành quân, “Rạng Đông” trải rộng ra suốt Tỉnh Bình Định, hoàn thành 328 Ấp Chiến Lược, rồi cuộc hành quân “Phượng Hoàng” thuộc tỉnh Quảng Ngãi có 162 Ấp, và cuộc hành quân “Hải Yến” thuộc tỉnh Phú Yên thành lập được 281 Ấp. ‘Tất cả cho chương trình Bình định xây dựng nông thôn”. Cuối mùa Hè năm 1962, chính phủ Diệm công bố: 3225 Ấp đã hoàn thành, trong kế hoạch phải đạt cho được 11,316 Ấp. Như vậy là 33% dân số thôn quê, có nghĩa là 4, 3 triệu dân đã được định cư tại các Ấp Chiến Lược.

Trương Văn Vinh