Tiền, tự nó không có giá trị thực tế; giá trị của nó mang tính biểu tượng vì nó truyền đạt tầm quan trọng mà mọi người đặt lên nó.
Tiền cho phép mọi người giao dịch hàng hóa và dịch vụ một cách gián tiếp, thông báo giá cả của hàng hóa, và nó cung cấp cho các cá nhân một cách để lưu trữ của cải của họ về lâu dài.
Trước khi có tiền, con người mua và trao đổi hàng hóa thông qua một hệ thống trao đổi hàng hóa, liên quan đến việc mua bán trực tiếp hàng hóa và dịch vụ.
Khu vực đầu tiên trên thế giới sử dụng cơ sở công nghiệp để sản xuất tiền xu có thể được sử dụng làm tiền tệ là ở Châu Âu, trong khu vực được gọi là Lydia (Tây Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay), vào khoảng năm 600 trước Công Nguyên.
Người Trung Quốc là những người đầu tiên phát minh ra hệ thống tiền giấy, vào khoảng năm 770 trước Công Nguyên.
Tốt hơn trao đổi hàng.
Tiền, một trong những phát minh sớm nhất và quan trọng nhất của nền văn minh, rất cần thiết cho sự phát triển của thương mại. Không có nó chỉ có sự đổi chác, mối quan hệ giữa hai người mà mỗi người đều có thứ mà người kia muốn.
Tiền, tự nó không có giá trị thực tế; nó có thể là một cái vỏ, một đồng xu kim loại hoặc một mảnh giấy. Giá trị của nó là biểu tượng; nó truyền tải tầm quan trọng mà mọi người đặt vào nó. Tiền có được giá trị nhờ các chức năng của nó: như một phương tiện trao đổi, một đơn vị đo lường và một hình thức của cải/ tài sản.
Tiền cho phép mọi người giao dịch hàng hóa và dịch vụ một cách gián tiếp, nó giúp thông báo giá của hàng hóa (giá được viết bằng đô la và xu tương ứng với một số lượng mà bạn sở hữu, tức là trong túi, ví hoặc ví của bạn) và nó cung cấp cho các cá nhân một cách để lưu trữ tài sản của họ trong dài hạn.
Tiền có giá trị đơn thuần vì mọi người đều biết rằng nó sẽ được chấp nhận như một hình thức thanh toán. Tuy nhiên, trong suốt lịch sử, cả cách sử dụng và hình thức của tiền đều đã phát triển.
Mặc dù hầu hết thời gian, các thuật ngữ “tiền” và “tiền tệ” được sử dụng thay thế cho nhau, có một số giả thuyết cho rằng các thuật ngữ này không giống nhau. Theo một số lý thuyết, tiền vốn là một khái niệm vô hình, trong khi tiền tệ là biểu hiện vật chất (hữu hình) của khái niệm vô hình về tiền.
Nói rộng ra, theo lý thuyết này, tiền không thể được chạm vào hoặc ngửi thấy. Tiền tệ là đồng tiền, giấy bạc, vật thể, … được thể hiện dưới dạng tiền. Hình thức cơ bản của tiền là các con số; ngày nay, hình thức cơ bản của tiền tệ là tiền giấy, tiền xu hoặc thẻ nhựa (ví dụ: thẻ tín dụng hoặc thẻ ghi nợ).
Mặc dù sự phân biệt giữa tiền tệ và tiền tệ này là quan trọng trong một số ngữ cảnh, nhưng với mục đích của bài viết này, các thuật ngữ được sử dụng thay thế cho nhau.
Sự chuyển đổi từ hàng đổi hàng sang tiền tệ
Tiền – theo một cách nào đó, hình dạng hay hình thức – đã là một phần của lịch sử loài người trong ít nhất 3.000 năm qua. Trước thời điểm đó, các nhà sử học thường đồng ý rằng một hệ thống trao đổi có thể đã được sử dụng.
Hàng đổi hàng là hoạt động mua bán hàng hóa và dịch vụ trực tiếp; ví dụ, một người nông dân có thể đổi một giạ lúa mì lấy một đôi giày từ một người thợ đóng giày. Tuy nhiên, những sắp xếp này cần có thời gian.
Nếu bạn đang trao đổi một chiếc rìu như một phần của thỏa thuận trong đó bên kia được cho là phải giết một con voi ma mút lông cừu, bạn phải tìm một người xác nhận rằng một chiếc rìu là một sản vật thương mại công bằng vì phải đối với chiếc ngà dài 12 feet của một con voi ma mút . Nếu điều này không hiệu quả, bạn sẽ phải thay đổi thỏa thuận cho đến khi ai đó đồng ý với các điều khoản.
Từ từ, một loại tiền tệ – liên quan đến các mặt hàng dễ dàng giao dịch như da động vật, muối và vũ khí – được phát triển qua nhiều thế kỷ. Những hàng hóa trao đổi này được coi là phương tiện trao đổi (mặc dù trong nhiều trường hợp giá trị của mỗi món hàng này vẫn có thể thương lượng được). Hệ thống giao dịch này trải rộng khắp thế giới và nó vẫn tồn tại cho đến ngày nay ở một số nơi trên thế giới.
Một trong những thành tựu lớn nhất của sự ra đời của tiền là tăng tốc độ kinh doanh, dù là giết voi ma mút hay xây dựng tượng đài, có thể được thực hiện.
Vật thể tạo ra của Trung Quốc giống như đồng xu thời hiện đại
Vào khoảng năm 770 trước Công Nguyên, người Trung Quốc đã chuyển từ sử dụng những đồ vật có thể sử dụng thực tế – chẳng hạn như công cụ và vũ khí – như một phương tiện trao đổi hàng hóa sang sử dụng các bản sao thu nhỏ của những đồ vật được đúc bằng đồng này.
Do không thực tế – không ai muốn thò tay vào túi và đâm vào tay một mũi tên sắc nhọn – những con dao găm, thuổng và cuốc nhỏ bé này cuối cùng đã bị bỏ không dung nữa và thay vào đó là những đồ vật có dạng hình tròn. Những đồ vật này đã trở thành một số đồng tiền đầu tiên.
Mặc dù Trung Quốc là quốc gia đầu tiên sử dụng một vật mà người hiện đại có thể nhận ra là tiền xu, nhưng khu vực đầu tiên trên thế giới sử dụng cơ sở công nghiệp để sản xuất tiền xu có thể được sử dụng làm tiền tệ là ở Châu Âu, trong khu vực được gọi là Lydia (nay là vùng đất phía tây Thổ Nhĩ Kỳ {Turkey}).
Ngày nay, loại cơ sở này được gọi là cơ sở đúc tiền, và quá trình tạo ra tiền tệ theo cách này được gọi là đúc tiền.
Tiền tệ chính thức đầu tiên được đúc
Vào năm 600 trước Công Nguyên, Vua Alyattes của Lydia đã đúc ra đồng tiền chính thức đầu tiên. Các đồng xu được làm từ electrum, một hỗn hợp của bạc và vàng xuất hiện tự nhiên, và các đồng xu được đóng dấu bằng hình ảnh đóng vai trò là mệnh giá. Trên đường phố Sardis, vào khoảng năm 600 trước Công Nguyên, một cái lọ bằng đất sét có thể khiến bạn phải trả giá bằng hai con cú và một con rắn.
Đồng tiền của Lydia đã giúp nước này gia tăng cả hệ thống thương mại bên trong và bên ngoài, khiến nó trở thành một trong những đế chế giàu có nhất ở Tiểu Á. (Ngày nay, khi ai đó nói, “giàu như Croesus”, họ đang nói đến vị vua cuối cùng của Lydian, người đã đúc ra đồng tiền vàng đầu tiên)
Chuyển đổi sang tiền giấy
Vào khoảng năm 700 trước Công Nguyên, người Trung Quốc đã chuyển từ tiền xu sang tiền giấy. Vào thời điểm Marco Polo – thương gia, nhà thám hiểm và nhà văn người Venice du hành qua Châu Á dọc theo Con Đường Tơ Lụa từ năm 1271 đến năm 1295 – đến thăm Trung Quốc vào khoảng năm 1271 sau Công Nguyên, hoàng đế của Trung Quốc đã sử dụng tốt cả nguồn cung tiền và các các mệnh giá.
Trên thực tế, ở nơi mà các tờ tiền hiện đại của Mỹ có ghi “In God We Trust”, dòng chữ Trung Quốc vào thời điểm đó đã cảnh báo: “Những ai làm giả sẽ bị xử trảm.”
Các khu vực của Châu Âu vẫn sử dụng tiền kim loại làm hình thức tiền tệ duy nhất cho đến thế kỷ 16. Điều này đã được giúp đỡ bởi các nỗ lực thuộc địa của họ; việc giành được các lãnh thổ mới thông qua cuộc chinh phục của người Châu Âu đã cung cấp cho họ những nguồn kim loại quý mới và cho phép họ tiếp tục đúc một lượng lớn tiền xu.
Tuy nhiên, các ngân hàng cuối cùng đã bắt đầu sử dụng tiền giấy để người gửi tiền và người đi vay mang theo thay cho tiền kim loại. Những tờ tiền này có thể được mang đến ngân hàng bất cứ lúc nào và đổi lấy mệnh giá của chúng bằng kim loại – thường là bạc hoặc vàng – tiền xu. Tiền giấy này có thể được sử dụng để mua hàng hóa và dịch vụ.
Bằng cách này, nó hoạt động giống như tiền tệ ngày nay trong thế giới hiện đại. Tuy nhiên, nó được phát hành bởi các ngân hàng và tổ chức tư nhân, không phải chính phủ, hiện chịu trách nhiệm phát hành tiền tệ ở hầu hết các quốc gia.
Đồng tiền giấy đầu tiên do các chính phủ Châu Âu phát hành thực sự được phát hành bởi các chính phủ thuộc địa ở Bắc Mỹ. Bởi vì các chuyến hàng giữa Châu Âu và các thuộc địa Bắc Mỹ mất quá nhiều thời gian, các thuộc địa thường cạn kiệt tiền mặt khi các hoạt động mở rộng.
Thay vì quay trở lại hệ thống hàng đổi hàng, các chính phủ thuộc địa đã phát hành IOU được giao dịch như một loại tiền tệ. Trường hợp đầu tiên là ở Canada (khi đó đang là thuộc địa của Pháp). Năm 1685, binh lính được phát hành thẻ chơi có mệnh giá và ký tên bởi thống đốc để sử dụng như tiền mặt thay vì tiền xu từ Pháp.
Sự xuất hiện của các cuộc chiến tranh tiền tệ
Sự chuyển dịch sang tiền giấy ở châu Âu đã làm tăng số lượng thương mại quốc tế có thể xảy ra. Các ngân hàng và các giai cấp thống trị bắt đầu mua tiền tệ từ các quốc gia khác và tạo ra thị trường tiền tệ đầu tiên.
Sự ổn định của một chế độ quân chủ hoặc chính phủ cụ thể đã ảnh hưởng đến giá trị đồng tiền của quốc gia, và do đó, khả năng giao dịch của quốc gia đó trên thị trường quốc tế ngày càng tăng.
Sự cạnh tranh giữa các quốc gia thường dẫn đến chiến tranh tiền tệ, trong đó các quốc gia cạnh tranh sẽ cố gắng thay đổi giá trị đồng tiền của đối thủ cạnh tranh bằng cách đẩy nó lên và làm cho hàng hóa của đối phương trở nên quá đắt, bằng cách đẩy nó xuống và giảm sức mua của đối phương (và khả năng thanh toán cho một cuộc chiến tranh), hoặc bằng cách loại bỏ hoàn toàn tiền tệ.
Hoa Kỳ bắt đầu sử dụng tiền giấy khi nào?
Vào ngày 3 tháng 2 năm 1690, Thuộc Địa Vịnh Massachusetts được cho là đã phát hành tiền giấy đầu tiên ở Hoa Kỳ. Mục đích là để giúp tài trợ cho hành động quân sự chống lại Canada trong chiến tranh của Vua William.
Massachusetts thực sự là một thuộc địa thực sự tiên phong về tiền bạc, vì họ cũng là người đầu tiên đúc đồng bạc của mình vào năm 1652, bất chấp luật của Anh chống lại nó (được viết để ủng hộ chủ nghĩa trọng thương).
Lịch sử của tiền giấy
Tiền là bất cứ thứ gì thường được một nhóm người chấp nhận để đổi lấy hàng hóa hoặc dịch vụ. Hầu hết các quốc gia đều có hệ thống trao đổi tiền xu và tiền giấy độc đáo. Một số loại tiền tệ, như đồng Euro, có thể được sử dụng trên toàn bộ khu vực.
Các đồ vật bằng kim loại tượng trưng cho tiền ngay từ năm 5000 trước Công Nguyên. Người Lydian bắt đầu sử dụng tiền xu vào thế kỷ thứ 7 trước Công Nguyên. Các hình thức tiền giấy sớm nhất được phát triển ở Trung Quốc trong thời nhà Đường (618 – 907 sau Công Nguyên). tiền giấy đầu tiên được tạo ra (năm 1690) được gọi là tín phiếu, và đại diện cho nghĩa vụ của thuộc địa đối với binh lính. Những người lính có thể chi tiêu hoặc trao đổi IOU của thuộc địa giống như tiền vàng và bạc.
Trong cuộc cách mạng năm 1775, các nhà lãnh đạo thuộc địa đã cố gắng tái tạo thí nghiệm trên giấy của Massachusetts trên quy mô rộng hơn, nhưng các lục địa mới được rửa tội không có bất kỳ sự ủng hộ nào, chẳng hạn như bạc hoặc vàng. Ở quy mô nhỏ, nó có thể có hiệu quả, nhưng quá nhiều tiền được in ra đến nỗi lạm phát nhanh chóng tước đi tất cả giá trị của chúng.
Chưa đầy 100 năm sau, vào năm 1861, hai loại tiền tệ cạnh tranh được sử dụng để tài trợ cho các phe đối lập trong Nội Chiến. Giá trị của chúng dao động theo vận may của chiến tranh. Tuy nhiên, phải đến khi Đạo Luật Ngân Hàng Quốc Gia ra đời sau cuộc nội chiến, chính phủ Hoa Kỳ mới đưa ra một hệ thống tiền tệ nơi các ngân hàng có thể phát hành tiền giấy dựa trên việc họ nắm giữ trái phiếu chính phủ .
Các loại tiền tệ khác nhau này đã bị đánh thuế không còn tồn tại trong những thập kỷ sau đó và được thay thế bằng tiền giấy quốc gia, mang lại cho Hoa Kỳ loại tiền giấy thống nhất đầu tiên của nó.
Đạo luật Dự Trữ Liên Bang năm 1913 đã tạo ra một hệ thống ngân hàng quốc gia có thể theo kịp với nhu cầu tài chính đang thay đổi của đất nước. Hội Đồng Dự Trữ Liên Bang sau đó đã phát hành tờ tiền liên bang đầu tiên dưới dạng tờ 10 đô la vào năm 1914. Sau đó đã quyết định giảm kích thước thực của tờ tiền đi 30%.
Các thiết kế trên tờ tiền sẽ không thay đổi nữa cho đến năm 1996, khi một loạt cải tiến được thực hiện để làm cho đồng đô la Mỹ chống hàng giả tốt hơn.
(Brian Vu)