Ngày tháng này 50 năm về trước, Miền Nam Việt Nam đã có một quân đội  hào hùng, can đảm, sẵn sàng hy sinh xương máu để bảo vệ nước Việt Nam Cộng Hòa . 

Với sự chỉ huy tài tình của các cấp chỉ huy QLVNCH nói chung và TQLC nói riêng, các chiến sĩ đã chiến đấu anh dũng, kiên cường, không ngại tiếc thân, để chiến thắng ngay trận đầu tiên của Mùa Hè Đỏ Lửa 1972, tại  căn cứ  Phượng Hoàng.

Ta  đã phải đối trận với xe tăng T-54 của Nga và T-59 của Trung cộng, cùng với  một trung đoàn tùng thiết quân chính quy Bắc Việt. Và ta đã thắng.

Chiến thắng Phượng Hoàng

1-Diễn tiến trận đánh tại căn cứ Phượng Hoàng 

Ngày 30-3-1972. Cộng sản Bắc Việt xua ba sư đoàn quân chính quy (30.000 ) và những đơn vị yểm trợ của chúng vượt qua vùng phi quân sự nhằm mục đích tiến đánh Quảng Trị. Số xe tăng T-54 lên  tới khoảng  200 chiếc.

Căn cứ Ái Tử nằm phía  tây thị xã Quảng Trị và cách khoảng năm cây số đường chim bay. Từ căn cứ này hướng về phía tây nam 8 cây số là căn cứ Phượng Hoàng (Fire support base Pedro). Đi xa hơn một chút nữa là thung lũng Ba Lòng.

Sau khi tiểu đoàn 3 Thủy Quân Lục Chiến thành công trong việc chặn bước tiến của quân Bắc Việt ở Đông Hà, Trung tá  Ngô Văn Định đã điều động tiểu đoàn 3 dời về Ái Tử .

Một tin tình báo cho biết rằng Bắc Việt sẽ tấn công với xe tăng từ hướng Tây vào căn cứ Phượng Hoàng. Nếu căn cứ này bị mất thì thị xã Quảng Trị sẽ bị lâm nguy.

Chiều ngày 8/4 1972, Trung tá  Ngô Văn Định, Lữ Đoàn Trưởng Lữ đoàn 258 Thủy Quân Lục Chiến, hạ lệnh cho tiểu đoàn 6 di chuyển tới căn cứ này và cho chỉ thị về vị trí đóng quân và cách phối trí lực lượng: 

Cánh A, do Tiểu Đoàn Trưởng là Thiếu tá Đỗ Hữu Tùng, đóng trên một đồi cao phía Đông Bắc căn cứ. Cánh B do Tiểu đoàn phó là Đại uý Nguyễn Văn Sử chỉ huy. Một đại đội vào bên trong căn cứ, và đại đội kia đóng cách căn cứ một cây số về hướng đông. Chỉ có một trung đội tức là trên dưới 30 người trấn ở phía Tây, lập một tiền đồn trên một đồi  nhỏ.

Tới nơi các chiến sĩ Tiểu đoàn 6 lập tức đào hầm hố chuẩn bị. Một bãi mìn chống chiến xa giữa trung đội tiền đồn và căn cứ được thiết lập.

Đêm 8/4, chỉ có một nửa vầng trăng lờ mờ soi trong bầu trời lạnh. Các chiến sĩ Thủy Quân Lục Chiến ôm súng chờ.

Suốt đêm hôm đó căn cứ Phượng Hoàng bị pháo kích. Phần lớn là với đại bác 130 ly của Bắc Việt mới nhận được từ Liên Xô. Những khẩu đại bác này chúng đặt ở trong vùng phi quân sự. Nòng của đại bác này dài, bắn ra những viên đạn nặng tới 74 lb và đi xa được tới 27 cây số. (So sánh: đại bác 105 mm Howitzer của Mỹ cấp cho bên ta, bắn đạn nặng 35 lb, đi tới 11 cây số).

Tờ mờ sáng ngày 9-4-1972 các vị trí của Thủy Quân Lục Chiến bắt đầu bị tác xạ bởi đại bác 100mm và đại liên nữa, từ xe tăng T-54 của Bắc Việt. Hai chiếc T-54 đầu tiên xuất hiện từ hướng tây. Chỉ vài phút  sau, 7 chiếc nữa tiếp theo rồi cứ thế tăng lên thêm. Chúng di chuyển với tốc độ 15 miles một giờ.Tức là chỉ có  4 phút là đã tiến được 100 thước. 

Trung đội tiền đồn ở trong tình trạng rất lâm nguy. Vũ khí họ có trong tay là LAW (light anti- tank Weapon) M72. Đây là loại súng chống chiến xa, có thể bắn tới tối đa là 300 m .

Suốt đêm hôm trước Trung tá Ngô Văn Định và cố vấn John Easley đã thảo ra kế hoạch yểm trợ  hỏa lực cho việc phòng thủ căn cứ Phượng Hoàng. Pháo binh của Thủy Quân Lục Chiến đã sẵn sàng.

Xe tăng địch có bộ đội tùng thiết đi theo để bảo vệ. Số lượng lính Bắc Việt này lên tới một trung đoàn (nghĩa là cả ngàn đứa).

 

Ngay khi đoàn xe tăng và lính  Bắc Việt bắt đầu xuất hiện và khởi sự tấn công,  Lữ Đoàn Trưởng hạ lệnh Tiểu Đoàn 1 đi tiếp viện. Thiếu tá Nguyễn Đăng Tống Tiểu đoàn trưởng, điều động Cánh B do Đại uý  Đoàn Đức Nghi, Tiểu đoàn phó,với hai Đại Đội tác chiến 12 thiết vận xa 113 và 8 chiến xa M48, xuất phát  từ Ái Tử  đi tiếp viện.

Đây là lần đầu tiên tiểu đoàn 6 Thủy Quân Lục Chiến đối diện với xe tăng Bắc Việt. Trước hỏa lực dữ dội của đoàn xe tăng và bộ đội tùng thiết, những chiến sĩ trung đội tiền đồn bị sát hại hoặc bị nghiền nát dưới những sợi dây xích.

Sĩ quan tiền sát pháo binh trong vị trí của cánh A  trên ngọn đồi cao, gọi pháo binh lập tức tác xạ  trên đội hình của cộng sản Bắc Việt. Tiểu đoàn 3 pháo binh của Thiếu tá Trần Thiện Hiệu đã yểm trợ tiểu đoàn 6 vô cùng chính xác và hữu hiệu. Hai loại đạn đại bác được sử dụng: loại nổ chậm để phá hủy xe tăng, và loại nổ chụp để diệt Trung đoàn bộ đội tùng thiết. Bọn này bị chết rất nhiều bởi đạn đại bác nổ chụp, tan tác như đàn vịt, bỏ chạy, trốn trong những khu rừng kế cận.

Nhưng hai chiếc T-54 đã chồm lên, vượt qua được hàng rào căn cứ và tác xạ phá hủy những vị trí  phòng  thủ. Các Thủy Quân Lục Chiến thuộc cánh B anh dũng chống trả. Dần dần bị núng  thế, phải tản mác, rút lui về những đồi nhỏ hay bụi cây quanh  đó. Xe tăng đuổi theo, nhưng một chiếc trúng mìn nổ tung.

Ngày hôm đó, rất nhiều mây mù.Trần mây rất thấp. Một số khu trục cơ A1-Skyraider của Không Quân Việt Nam đang vần vũ trên không phận. Chợt mây tản đi, bầy ra một lỗ trên bầu trời. Các phi công nhào xuống, đánh bom xuống đám xe tăng địch. Một chiếc máy bay trúng đạn phòng không từ T-54, rớt xuống. Đại úy phi công Trần Thế Vinh hy sinh.

Xe tăng T-54 của giặc Bắc, hơn một nửa đã bị trúng mìn hoặc bị đại bác phá hủy. Nay lại thêm một số nữa bị trúng bom.

Số xe tăng còn lại nháo nhào, đội hình hỗn loạn.

Chạy tứ tán. 

Quay đầu. 

Phóng tới .

Đứt xích ,

Tung Lên. 

Biến thành những trái cầu lửa. Chẳng còn biết phương hướng tới lui gì nữa. Mỗi chiếc tự tìm đường thoát.

Tuy nhiên, hai chiếc xe tăng đầu tiên vẫn tiếp tục phóng tới hướng đồi cao của cánh A. Khi còn cách bộ chỉ huy này 300m thì chiếc xe tăng tiến trước bùng phát nổ. Nó đã trúng phải mìn chống chiến xa mà Tiểu đoàn 1 Thủy Quân Lục Chiến đã gài chiều 8/4. Chiếc thứ nhì chạy vòng qua chiếc xe trước, cố tiếp tục. Nhưng không biết vì sao,  khi gần tới nơi nó quay đầu lại và chạy đi.

Một  số xe tăng T-54 khác,vẫn vượt qua được căn cứ Phượng Hoàng, chạy lên hướng đông bắc, về phía Ái Tử. Rất nhiều chiếc bị trúng mìn chống chiến xa, bị phá hủy hoặc trở thành bất khiển dụng. Xe tăng Bắc Việt lại hỗn loạn thêm một lần nữa. Chúng quay đầu chạy đủ hướng chỉ mong sao thoát khỏi hệ thống hơn 500 trái mìn chống chiến xa mà Trung Tá Ngô Văn Định đã chỉ thị cho Tiểu đoàn 1 gài từ chiều 8/4, trên các đường mà chiến xa  có thể sử dụng để tiến tới căn cứ Ái Tử, hay thị xã Quảng Trị.

Quân ta bắt đầu chiếm lại thế thượng phong.

Tiểu đoàn 1, với  M113  và M48  đã tới nơi và khai hỏa.  Bấy giờ Pháo binh tiếp tục tác xạ. Trung đoàn bộ đội tùng thiết không thể nào ở lại để tìm cách bảo vệ đoàn xe tăng Bắc Việt được nữa, nên phải rút lui về hướng tây nam, tức là thung lũng Ba Lòng.

Đoàn xe tăng T -54  của Bắc Việt đại bại. Những chiếc còn lại lần lượt bị hạ hết  bởi hỏa lực của M48, đại bác của pháo binh và bởi cả các LAW M 72  mà các chiến sĩ Thủy Quân Lục Chiến cầm tay xử dụng nữa.

Trong cuốn “Cuộc tấn công dịp lễ Phục Sinh,Việt Nam 1972”, xuất bản năm 1985 ( The Easter Offensive,Vietnam 1972 ), Trung Tá Turley đã viết rất rõ ràng ở trang 240 như sau: 

Không một chiếc xe tăng nào thoát khỏi bị phá hủy hay bị bắt sống

(Not a single tank escaped destruction or capture)

——

Chiến tích lẫy lừng này cũng đã được diễn tả trong bài thơ  dưới đây: 

Chiến thắng Phượng Hoàng

(Trận đánh xe tăng tại căn cứ Pedro ngày 9/4/72)

                            Y sĩ Thiếu tá Trần Xuân Dũng

Trận thế đang lan rộng khắp vùng

Ngày đêm Việt cộng pháo lung tung

Gia tăng áp lực quanh Ái Tử

Tàn sát dân trong sự hãi hùng.

Tháng 4 ngày 8, chiều rung

Tiểu đoàn 6, chuyển hướng vùng Pedro

Thủy Quân Lục Chiến nhấp nhô

Áo rằn ri lại lao vô chiến trường.

Lộ 5-5-7, phục bên đường

Đạn súng lên nòng, nấp dưới sương

Một nửa  trăng mù, đêm lạnh chiếu

Thâu canh, hỏa  tiễn nhoáng thê lương.

Đồi cao quan sát tỏ tường

Cánh A, Đông Bắc trấn phương giặc tràn

Cánh B: căn cứ Phượng Hoàng

Giao thông hào nối dọc ngang hố hầm.

Ngày 9, bình minh đạn nổ rần

Tiếng xe tăng địch máy vang rân

Đạn xô, ép gió ào trên má

Thép khối, giờ đây đối ngực trần.

Máu sôi sát Cộng nhập thần

Đêm qua chờ giặc, nay hân hoan mừng

Dương tay súng nhỏ từng từng

Bắn xe tăng địch ven rừng hướng Tây.

Bảy chiếc bon bon chạy tới đây

Trời u ám quá, thấp trần mây

Bốn phương tám hướng quanh trời đạn

Lính Cộng dàn theo tiến sát dầy.

Anh em ta giữa trùng vây

Trên thân thể máu ướt nhầy vết thương

Máu ra, nhưng vẫn can trường

Máu theo đầu đạn vọt luôn tới thù.

Góc trời một thoáng hết âm u

Đất, đá, sỏi bay lửa  mịt mù

Đại bác bên ta đồng tác xạ

Trung đoàn Việt Cộng: tội trời tru.

Giặc bỏ  nhau chạy vù vù

Như ong vỡ tổ vào khu rừng gần

Mấy trăm xác đã phơi trần

Đứa may tạm sống, tấm thân khó về.

Trung đội tiền đồn, thuộc cánh B

Xe tăng giặc nghiến, thảm thương ghê !

Người hy sinh nát trong lằn đạn

Kẻ mất chân, thấy chết chẳng nề.

Bộ binh giặc hết đi kề

Hai mươi tăng địch nhất tề xông lên

Hai xe nghiền nát rào bên

Vào trong căn cứ nghiến lên đỉnh đồi.

Mũ xanh, súng vẫn nẩy liên hồi

Hầm hố không còn, chết cũng thôi !

Bên dưới giao thông hào đã nát

Thân ta, thép địch đánh tay đôi.

Hố cá nhân, sụp xuống ngồi

Dưới gầm tăng địch chờ thời đứng lên

Xích xe cuốn sát bên trên

Cầm tay hỏa tiễn phóng liền phía đuôi.

Xuất sắc bên ta có một người

Nhẩy lên nóc sắt, với gan trời

Chĩa M-16 trên đầu giặc

Bắt sống xe còn ánh thép tươi.

Phăng phăng hai chiếc nối đuôi

Cùng nhau nhắm hướng phía đồi chỉ huy

Chiếc đầu phát nổ tức thì

Tung như cầu lửa giữa khi bất ngờ.

Trong vòng khoảng cách ngắn đơn sơ

Kế hoạch bên ta đã sẵn chờ

Mìn chống chiến xa gài buổi trước

Phừng lên, Việt cộng chết còn mơ !

Chiếc sau lách lẹ, sững sờ

Xoay vòng pháo tháp cuốn cờ chạy luôn

Nhiều xe khác chạy như cuồng

Đã sa trận thế mìn đương sẵn sàng.

Tiểu đoàn “Quái Điểu” vốn ngang tàng

Trên thiết vận xa, đánh nhịp nhàng

Xuất phát phản công từ Ái Tử

T-54 địch cháy thành than.

Đội hình rối loạn dọc ngang

T-55, cuống chạy quàng chạy xiên

Chiếc lui, đụng chiếc tiến lên

Chiếc ngang, vùng chạy như điên hướng rừng.

Ngay kia một chiếc mới vừa tung

Xích đứt văng lên lúc lửa bùng

Kế cận nhiều xe liền đổi hướng

Cũng thành cầu lửa giữa không trung !

Bộ binh Cộng chạy tứ tung

Rời nơi ẩn nấp, nhắm vùng Tây Nam

Đứa may chưa chết: đầu hàng

Đứa xui đền tội, xác tan văng đầy.

Bốn trăm hai chục giặc banh thây

Căn cứ Phượng Hoàng: chiến thắng đây !

Trọn tiểu đoàn tăng từ Bắc Việt:

Hăm ba khối thép cháy đen dầy ! 

          

              Y sĩ Thiếu tá Trần Xuân Dũng

 

2- Vài chi tiết đặc biệt. 

     a-Một chiến sĩ Thủy Quân Lục Chiến đang núp mình trong một hố cá nhân thì một xe tăng T-54 tràn tới. May thay, trời xui đất khiến, hai lằn xích của chiếc xe tăng lăn qua hai bên miệng cái hố, hơn hai thước rồi chợt ngừng lại.

Người chiến sĩ cọp biển liền  nhô mình nhẩy lên mặt đất, rồi lập tức phóng chân nhẩy lên nóc xe tăng. Thấy nắp xe tăng đang mở, Anh liền chĩa súng M16 xuống đầu mấy tên lính Bắc Việt bắt rời khỏi xe. Tài xế và  3 tên nữa phải tuân theo.Thế là anh em Thủy quân lục chiến bắt sống được chiếc Xe tăng T-54 này.

     b-Trong cuốn sách “Thép và Máu” của Đại Tá Thiết Giáp Hà Mai Việt, xuất bản năm 2005, Ông đã viết ở trang 112 như sau: 

Khoảng 5 giờ sáng ngày 9-4-1972, Chi đoàn 2/20 Chiến Xa đang phòng vệ và giữ an ninh phía tây và cổng sau căn cứ Ái Tử thì Chi đoàn này được lệnh tiếp viện Tiểu đoàn 6 Thủy quân lục chiến tại căn cứ Phượng Hoàng, đang bị chiến xa và bộ binh địch tấn công và xâm nhập căn cứ. Lúc 6  giờ sáng, với 7 chiến xa M48, Chi đoàn 2/20 Chiến Xa  rời Ái Tử để tiến tới một cao điểm ở phía đông nam căn cứ Phượng Hoàng.

Sau khi bố trí và quan sát, Chi đoàn phát hiện 3 Chiến xa T-54 Bắc Việt đang bố trí trước căn cứ. Sáu chiến xa M48thuộc 2 Chi đội liền khai hỏa nhưng không bắn trúng đích.Thấy vậy,Trung sĩ nhất Tuấn, Hạ sĩ quan hành quân, trên Chiến xa thứ 7, lập tức khai hỏa, bắn cháy 1 chiến xa T-54 đầu tiên,và ngay sau đó, với 2 phát đạn 90 ly kế tiếp, Trung sĩ Tuấn đã tiêu diệt 2 chiếc T-54 còn lại.

Số chiến xa địch nằm trong căn cứ thấy tình hình nguy ngập,vội vã phân tán.

Một chiến xa T-59 lén nấp sau một Conex lớn đã bị Trung sĩ Tuấn phát hiện và bắn trúng vào khẩu đại liên trên pháo tháp. Xa đội T-59 hoảng hốt, thi nhau bỏ chạy nhưng cũng không thóat khỏi lưới lửa của dàn đại liên 50 trên chiến xa M48. Chiếc T-59 nói trên,máy vẫn còn nổ,tài xế của Chi đoàn 2/20 Chiến xa lái về hậu trạm,sau được đem về triển lãm tại Huế và Sàigòn.

 

3- Phần kết luận.

 

Nỗi căng thẳng lúc ban đầu, trước hỏa lực dữ dội của đoàn xe tăng T-54 Bắc Việt và của cả một trung đoàn bộ đội tùng thiết, vẫn không hề làm giảm tinh thần chiến đấu của anh em Thủy Quân Lục Chiến, từ hàng binh sĩ và hạ sĩ quan, lên đến cấp sĩ quan. Đại úy Nguyễn văn Sử, Tiểu Đoàn Phó tiểu đoàn 6, và Đại úy Đoàn Đức Nghi, Tiểu Đoàn Phó tiểu đoàn 1, trong quyền hạn và trách nhiệm phụ trách cánh B của tiểu đoàn mình, đã hoàn thành nhiệm vụ  một cách xuất sắc.

 

Trong cuốn “Cuộc tấn công dịp lễ Phục Sinh,Việt Nam 1972”, xuất bản năm 1985 ( The Easter Offensive,Vietnam 1972. )

 

Trang 239: Đại úy Al Nettleingham đã quan sát những kế hoạch hành động trong Lữ đoàn 258 và Trung tâm hành quân. Sau đó kể lại : 

Tôi nghĩ rằng tất cả chiến tích thành công đã đẩy lùi cuộc tấn công đều thuộc về Trung Tá Định. Ông đã đặt tay vào tất cả mọi tình huống suốt thời gian. Ông biết rõ trong tay  ông có những gì và đem chúng  ra sử dụng vào những lúc sinh tử.

Ông ta là một cấp chỉ huy với đầy  đủ ý nghĩa của chữ này. Những sĩ quan dưới quyền đặt hết tin tưởng vào Ông và vào những sự phán đoán của Ông. Ông là mẫu người tiêu biểu nhất về sự  biết quyết định và tài năng quân sự mà tôi được biết .

 

Trang 241: Trung Tá Turley, trưởng toán cố vấn nói thêm:

 

Quân Bắc Việt đã tiến đánh với một trung đoàn  bộ binh và một tiểu đoàn xe tăng và đã bị đánh bại hoàn  toàn. 23 xe tăng đã bị phá hủy hay bị bắt sống. Hơn 420 tên địch bị giết, trong khi Thủy Quân Lục Chiến và Thiết Giáp chỉ có 66 thương vong.

Và quan trọng hơn  nữa, là mặc dầu các Cố vấn Mỹ có mặt trong trận đánh, nhưng  việc thiết lập kế hoạch phòng ngự  và thực hiện cuộc phản công  mỹ mãn đã hoàn toàn  do lực lượng Việt Nam. Họ tự lực hoàn tất và vị Chỉ Huy của Thủy Quân Lục Chiến đã chứng tỏ rằng quân Bắc Việt có thể bị đánh bại.

………

 

Vị Chỉ Huy trong trận đánh này là Trung Tá Ngô Văn Định, Lữ đoàn trưởng lữ đoàn 258 Thủy Quân Lục Chiến. 

 

                                                                                         Bảo Anh

                                                                                         03/27/2022

 

Sách tham khảo:

1-Cuộc tấn công dịp lễ Phục Sinh,Việt Nam 1972, xuất bản năm 1985

  (The Easter Offensive,Vietnam 1972. Col.G.H.Turley.)

2-Thép và Máu, 2005. Hà Mai Việt.

3-Chiến sử Thủy Quân Lục Chiến, 2007.Trần Xuân Dũng.