May 05-2020
Đại dịch virus Vũ Hán (COVID-19) là một lời nhắc nhở nghiêm túc về sự liên quan rối loạn và phức tạp của chúng ta với thiên nhiên.
Các nghiên cứu cho thấy nạn phá rừng và sự biến mất của một số loài động vật hoang dã đã gây ra sự gia tăng các bệnh truyền nhiễm.
Một nửa GDP thế giới phụ thuộc rất nhiều hoặc vừa phải vào thiên nhiên. Đối với mỗi đô la chi cho phục hồi thiên nhiên, ít nhất 9 đô la lợi ích kinh tế có thể được dự kiến.
Nhiều người đang tự hỏi khi nào cuộc sống sẽ trở lại bình thường sau cuộc khủng hoảng COVID-19. Nhưng có lẽ chúng ta nên đặt câu hỏi: chúng ta có thể sử dụng cơ hội này để học hỏi từ những sai lầm của mình và xây dựng một cái gì đó tốt hơn không?
Việc tập trung vào thiên nhiên có thể giúp chúng ta hiểu được đại dịch đến từ đâu và làm thế nào để giảm thiểu rủi ro kinh tế xã hội từ cuộc khủng hoảng.
Sức khỏe, ổn định kinh tế và thiên nhiên đều có liên quan với nhau
Đại dịch virus Vũ Hán (COVID-19) đang diễn ra đang có những tác động không thể phủ nhận về con người và kinh tế. Đến nay, virus Vũ Hán đã khiến hơn 119.000 người chết được xác nhận trên toàn thế giới, hàng triệu người mất việc làm và thị trường chứng khoán lao dốc. Đại dịch này cũng là một lời nhắc nhở nghiêm túc về hệ thống kết nối không ổn định của chúng ta với thiên nhiên. Hệ thống kinh tế hiện tại đã gây áp lực lớn lên môi trường tự nhiên, và đại dịch đang diễn ra đã làm sáng tỏ hiệu ứng domino được kích hoạt khi một yếu tố trong hệ thống kết nối này bị mất ổn định.
Bản chất nguyên thủy của thiên nhiên cung cấp một bộ đệm giữa con người và bệnh tật, và các bệnh mới nổi thường là kết quả của sự xâm lấn vào hệ sinh thái tự nhiên và thay đổi hoạt động của con người. Ví dụ, ở Amazon, nạn phá rừng làm tăng tỷ lệ mắc bệnh sốt rét, vì đất bị phá rừng là môi trường sống lý tưởng cho muỗi. Vùng đất bị phá rừng cũng có liên quan đến sự bùng phát của bệnh Ebola và Lyme, khi con người tiếp xúc với động vật hoang dã chưa hề được chạm tới trước đây.
Một nghiên cứu được công bố trong năm nay, 2020, cho thấy nạn phá rừng ở Uganda đang gia tăng sự xuất hiện của các bệnh từ động vật sang người và nhấn mạnh rằng những hành vi phá hoại môi trường của con người là nguyên nhân cơ bản. Thay đổi tự nhiên quá nhiều hoặc sai cách, do đó, có thể có những tác động tàn phá lên con người.
Mặc dù nguồn gốc của virus Covid-19 vẫn chưa được chính thức xác nhận, 60% các bệnh truyền nhiễm đều có nguồn gốc từ động vật và 70% các bệnh truyền nhiễm mới nổi có nguồn gốc từ động vật hoang dã. Căn bệnh AIDS, thí dụ, đến từ con tinh tinh, và SARS được cho là đã được truyền từ một loài động vật vẫn chưa được biết đến cho đến ngày nay.
Chúng ta đã mất khoảng 60% tổng số các loài động vật hoang dã trong 50 năm qua, trong khi số bệnh truyền nhiễm mới đã tăng gấp bốn lần trong 60 năm qua. Không phải ngẫu nhiên mà sự hủy diệt của các hệ sinh thái đã trùng hợp với sự gia tăng mạnh các căn dịch bệnh như vậy.
Môi trường sống tự nhiên đang bị thu hẹp, khiến các loài sống ở khu vực gần nhau hơn bao giờ hết với con người và con người. Khi một số người lựa chọn xâm chiếm rừng và cảnh quan hoang dã do lợi ích kinh doanh và những người khác ở đầu kia của phổ kinh tế xã hội buộc phải tìm kiếm tài nguyên để sinh tồn, chúng ta đã làm hỏng hệ sinh thái, có nguy cơ virus từ động vật tìm thấy vật chủ mới – chúng ta.
Với một thế giới liên kết và luôn thay đổi của chúng ta, với du lịch hàng không, tiếp thị động vật hoang dã và khí hậu thay đổi, khả năng bùng phát nghiêm trọng hơn nữa vẫn còn đáng kể. Do đó, đại dịch thường là một tác dụng phụ tiềm ẩn của sự phát triển kinh tế và sự bất bình đẳng không còn có thể bỏ qua. Nói cách khác, giống như carbon không phải là nguyên nhân của biến đổi khí hậu, đó là hoạt động của con người – không phải tự nhiên – gây ra nhiều đại dịch.
Thiên nhiên nên là một phần của giải pháp
Cuộc khủng hoảng virus Vũ Hán (hay coronavirus/ Covid-19) này đã chứng minh hệ thống kinh tế xã hội của chúng ta dễ bị tổn thương trước những cú sốc. Khi các doanh nghiệp đánh giá làm thế nào để nổi lên từ cuộc khủng hoảng này và chính phủ nghĩ ra các gói kích thích để xây dựng lại nền kinh tế, những hành động như vậy cần phải được xác định cẩn thận. Các quyết định đưa ra về cách kích thích tăng trưởng và ứng phó với đại dịch virus Vũ Hán sẽ quyết định sức khỏe, phúc lợi và sự ổn định trong tương lai của con người và hành tinh.
Như “Báo cáo gia tăng rủi ro tự nhiên” của Diễn Đàn Kinh Tế Thế Giới đã nhấn mạnh, hơn một nửa GDP thế giới phụ thuộc rất nhiều hoặc vừa phải vào thiên nhiên. Thiên nhiên cung cấp cho các doanh nghiệp và chính phủ những cơ hội rộng lớn. Đối với mỗi đô la chi cho phục hồi tự nhiên, ít nhất 9 đô la lợi ích kinh tế có thể được dự kiến.
Ngoài ra, một báo cáo gần đây của “Liên Minh Sử Dụng Đất & Lương Thực” cho thấy việc thay đổi cách chúng ta trồng trọt và sản xuất thực phẩm có thể giải phóng 4,5 nghìn tỷ đô la mỗi năm trong các cơ hội kinh doanh mới vào năm 2030, đồng thời tiết kiệm cho chúng ta hàng nghìn tỷ đô la các tác hại xã hội và môi trường. Do đó, tôn trọng cách mà thiên nhiên hoạt động là tốt cho kinh doanh cũng như các thế hệ tương lai.
Để đối phó với sự sụp đổ kinh tế tiềm năng, chính phủ và doanh nghiệp có thể sử dụng cơ hội này để sắp xếp lại các mô hình kinh tế với ranh giới hành tinh của chúng ta bằng cách giải quyết một số thực tế không thể phủ nhận của toàn cầu hóa mà cuộc khủng hoảng đại dịch này đã cho thấy. Ví dụ, đảm bảo đa dạng sinh học đáng kể trong hỗn hợp calo của chúng ta và ưu tiên các sản phẩm bền vững tại địa phương có thể làm tăng đáng kể mức độ phục hồi.
Tương tự như vậy, việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, khai thác vào các tài sản năng lượng mặt trời và gió có sẵn tại địa phương, có thể làm giảm lượng khí thải carbon của các hoạt động công nghiệp.
Mặc dù là một ví dụ tàn khốc, cuộc khủng hoảng này đã minh họa tiềm năng của ý chí chính trị và hành động tập thể, cũng như thiên nhiên có thể chữa lành nhanh như thế nào nếu chúng ta chỉ để nó. Chúng ta phải dựa trên đà này để phát triển các hệ thống ngăn chặn hoặc hấp thụ tốt hơn bất kỳ cú sốc không thể tránh khỏi trong tương lai.
Điều gì xảy ra tiếp theo cho nền kinh tế toàn cầu?
Chúng ta đang ở một thời điểm quan trọng trong việc lên kế hoạch làm thế nào để vượt qua cuộc khủng hoảng sức khỏe toàn cầu này và giải quyết các cú sốc kinh tế. Nhưng chính xác những gì sẽ được giải quyết như thế nào thì vẫn chưa được xác định. Không thể quay trở lại kiểu kinh doanh bình thường như trước đây được nữa.
Thiết kế các gói kích thích tận dụng thiên nhiên một cách tích cực có thể là chìa khóa để ngăn chặn sự bùng phát trong tương lai, ngoài việc đảm bảo tính bền vững lâu dài của sinh kế và các hoạt động kinh doanh. Một trong những lợi ích lớn nhất của việc chuyển hướng sang việc đánh giá và đầu tư vào thiên nhiên sẽ là nền kinh tế nông thôn, đảm bảo nguồn cung thực phẩm và hàng hóa bền vững trong tương lai.
Những nỗ lực này sẽ đòi hỏi sự lãnh đạo mạnh mẽ và bản lĩnh từ các chính quyền, chủ thể xã hội dân sự, doanh nghiệp, và sự hợp tác ở các cấp độ chưa từng thấy trước đại dịch này, cũng như các can thiệp tài chính nghiêm túc và có mục tiêu. Điều này đòi hỏi cần có những hành động nhanh chóng và hiệu quả; không chỉ cho nền kinh tế mà còn cho khả năng lâu dài của thế giới để hỗ trợ một cách hiệu quả dân số thế giới khỏe mạnh. (Brian Vu)
Đã đến lúc nhận ra rằng đảm bảo an toàn động vật hoang dã và môi trường sống hoang dã, (ngăn chận buôn bán động vật hoang dã) chính là những liều thuốc vaccine hữu hiệu nhất và là những khoản đầu tư và chính sách an toàn quan trọng nhất cho an ninh con người và sự ổn định kinh tế thế giới trong tương lai.
(Brian Vu)