Bashar al-Assad bị lật đổ (Ảnh: internet)
Nhà cầm quyền độc tài Assad ở Syria bị lật đổ bất ngờ khi bị phe nổi dậy tấn công chỉ trong hơn một tuần sau hàng chục năm dài nội chiến. Trong khi al-Assad chạy lên máy bay tới Nga và xin tị nạn, thì nhiều cộng sự viên thân cận nhất của Assad phải tự lo liệu lấy bản thân, một số bỏ trốn đến Lebanon, số khác chạy qua Iraq, số còn lại thì không trốn thoát được.
Theo hai nguồn tin giấu tên cho hãng tin AFP cho biết rằng Bashar al-Assad và một số cộng sự thân cận đến căn cứ Không quân Hmeimim của Nga, cách thủ đô Damascus của Syria hơn 30 km ở phía bắc, chui vào chiếc máy bay vận tải của Nga vào ngày 8 tháng 12 để rời khỏi Syria.
Trong số những người trên máy bay đó có Mansour Azzam, với chức danh Tổng Thư Ký của Assad; cố vấn tài chính của Assad là Yassar Ibrahim là người chịu trách nhiệm vấn đề kinh tế, tiền bạc và gia tài kếch xù của gia đình Assad.
Vợ của Bashar al-Assad, Asma và các con của ông ta đã tới Moscow từ cuối tháng 11 năm 2023, khi quân nổi dậy bắt đầu tiến về phía bắc đất nước và chiếm thành phố Aleppo.
Bỏ chạy đến Iraq và Lebanon
Theo một nguồn tin quân sự quân sự Syria cho biết rằng người em trai Bashar al-Assad, là Maher al-Assad, không hề biết về kế hoạch bỏ trốn của anh trai mình. Nhưng khi quân đội Assad bị thua, Maher al-Assad bỏ lại những người chiến sĩ của mình dùng trực thăng và lẻn đi đến nước láng giềng Iraq. Rồi từ đó, Maher al-Assad đến và xin tị nạn ở Nga. Hãng tin AFP cho biết chính xác rằng Maher al-Assad đến Iraq vào ngày 7/12 và ở lại Iraq 5 ngày.
Bộ trưởng Nội vụ Lebanon Bassam Mawlawi cho biết vợ của Maher al-Assad là Manal al-Jadaan cùng con trai đã đến sân bay ở Beirut của Lebanon nhưng sau đó đi đâu không ai biết.
Theo một nguồn tin quân sự Syria cho biết rằng một nhân vật quan trọng khác của nhà cầm quyền Assad, Ali Mamlouk, là người đứng đầu cơ quan tình báo Syria và được xem như cố vấn thân cận nhất của Assad đã trốn sang Nga qua ngã Iraq. Trong khi đó một nguồn tin từ Lebanon cho biết con trai của Ali Mamlouk đã bỏ trốn đến Lebanon.
Bị truy nã vì gây tội ác chiến tranh
Bộ Nội vụ Iraq khẳng định Maher al-Assad và Mamlouk hiện không ở Iraq. Cả hai tên này đang bị quốc tế truy nã. Maher bị truy nã ở Pháp vì tội đồng lõa với tội ác chiến tranh liên quan đến vụ tấn công hóa học ở Syria vào tháng 8 năm 2013.
Mamlouk đã bị kết án vắng mặt ở Pháp với mức án tù chung thân vì tội đồng lõa với tội ác chống lại loài người và tội ác chiến tranh.
Jamil Hassan, là cựu giám đốc cơ quan tình báo của Không quân Syria, cũng bị quốc tế truy nã về tội tương tự.
Vào thứ Sáu 20/12, chính quyền Lebanon nhận được thông báo từ cảnh sát Interpol về lệnh bắt giữ của Hoa Kỳ đối với Hassan. Mỹ muốn dẫn độ Hassan nếu Hassan còn ở Lebanon. Cũng như Pháp, Mỹ đã cáo buộc Hassan phạm tội ác chiến tranh vì Hassan phải chịu trách nhiệm về nhiều vụ tấn công bằng bom thùng* giết chết hàng nghìn thường dân Syria tại các khu vực do quân nổi dậy nắm giữ trong cuộc nội chiến.
Một nguồn tin giấu tên trong cơ quan tư pháp Lebanon nói với AFP rằng hiện họ không có xác nhận rằng Hassan đang ở Lebanon, nhưng nếu điều tra biết được Hassan ở nơi đâu, thì họ sẽ bắt Hassan.
Nữa đêm bỏ chạy
Các thành viên cao cấp khác của nhà cầm quyền Bashar Al-Assad cũng vội vàng bỏ trốn. Ngay cả Bouthaina Shaaban, từng là thông dịch viên cho người cha quá cố Hafez al-Assad của Bashar al-Assad và là cựu lãnh đạo độc tài ở Syria, hiện Bouthaina là cố vấn cho Bashar al-Assad.
Vào đêm 8 tháng 12 là lúc quân nổi dậy tràn vào Damascus, Bouthaina Shaaban bỏ trốn đến Abu Dhabi, là thủ đô của Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất (United Arab Emirates – UAE).
Theo một nguồn tin từ Đảng Baath ở Syria, Kifah Mujahid, là người lãnh đạo cánh quân sự của Đảng Baath, là Lữ đoàn Baath; cũng xuống thuyền bỏ trốn đến Lebanon.
Các nhân viên khác của nhà cầm quyền Bashar al-Assad bỏ chạy về quê của họ ở những khu vực do nhóm người Alawite thống trị, tức nhóm tôn giáo thiểu số của Assad.
Nhưng không phải tất cả nhân viên này đều trốn thoát được.
Ihab Makhlouf là anh họ của Bashar al-Assad, bị quân nổi dậy bắn chết vào ngày 7 tháng 12, khi Ihab và một số người khác cố bỏ chạy khỏi Damascus. Ihab là một doanh nhân, nhưng cũng giúp nhà cầm quyền Assad lách luật đối với các biện pháp trừng phạt của quốc tế.
Theo một nguồn tin quân sự của nhà cầm quyền Assad, người anh trai sinh đôi của Ihab là Iyad cũng bị thương trong khi bỏ chạy.
Nga giúp đỡ các lãnh đạo quân sự bỏ trốn
Anh trai của anh em sinh đôi Ihab và Iyad, là Rami Makhlouf, đã trốn thoát đến UAE. Rami từng được coi là người giàu nhất Syria nhưng đã bất đồng với nhà cầm quyền Assad vài năm trước.
Người đứng đầu văn phòng của người anh của Assad là Mahir al-Assad, là Ghassan Belal cũng đã bỏ trốn đến Lebanon.
Ngoài ra một số cộng sự khác đã vượt biên sang Lebanon. Cũng như một số doanh nhân có mối liên hệ chặt chẽ với cầm quyền Assad như là: Mohammed Hamsho, Khalid Qaddur, Samer Debs và Samir Hassan.
Theo tin của cựu bộ trưởng Lebanon có quan hệ chặt chẽ với Syria, một số sĩ quan cao cấp của Syria đã lần lượt được Nga giúp rời khỏi Syria thông qua căn cứ quân sự của Nga là Hmeimim.
Ông nói rằng các sĩ quan này đã được khen thưởng vì đã ra lệnh cho binh lính của họ không tham gia cuộc chiến chống quân nổi dậy, vì Nga cho rằng Nga không mong muốn thêm một giai đoạn đẫm máu mới của cuộc chiến.
Ngày 20 tháng 01 năm 2025
Lưu Hoài Việt
* Một loại bom được làm trong thùng phi chứa đầy chất nổ với kim loại hổn hợp hoặc với đinh, cùng với bê tông để tạo trọng lượng cho năng, thiệt hại càng nhiều càng tốt. Loại bom này thông thường được thả từ trực thăng.