Ngõ hẹp, xóm nghèo không chỉ là bóng hình của ký ức, hoài niệm khó quên mà còn gợi nhiều cảm xúc trong sáng tác văn chương, nghệ thuật. Con hẻm của thi sĩ Vũ Hoàng Chương (1943) buồn “hiu hiu” và câu thơ cuối đã lưu truyền trong dân gian như lời than thở của bi quan, yếm thế:
Mưa lùa gian gác xép.
Lá rơi đầy ngõ hẹp.
Đời hiu hiu xế tà…
Đời tàn trong ngõ hẹp. 

Ngõ của nhà thơ Cung Trầm Tưởng (1959) cũng buồn dù trong một đêm hẹn hò:
Em có nghe mơ hồ.
Bước ai thao thức.
Gõ nhịp hẹn hò.
In dài ngõ cụt… 
Hẻm Sài Gòn chỉ hai mùa mưa nắng nhưng vẫn có đủ chuyện bốn mùa. Là lối đi nhỏ nhất trong hệ thống đường sá đô thị nhưng hẻm lại chất chứa trong nó đầy ắp những hỉ, nộ, ái, ố cùng lẽ vô thường cõi nhân gian. Chuyện xóm là chuyện hẻm. Hẻm biết nhiều chuyện hơn cư dân xóm vì họ thường trò chuyện, gặp nhau ngoài ngõ. Hẻm không rộng nên người trong hẻm gần gũi, thân tình. Đi vào hẻm là đi vào không gian Việt mà lại rất riêng Sài Gòn: cảnh huyên náo, tấp nập đan xen nhiều quãng lặng.

Nhớ một chuyện tình người ta thường nhớ về một con đường dù là hẻm cụt, lầy lội, quanh co. Nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ có 2 ca khúc nhớ về ngõ xóm ấy:
Lối gầy về nhà anh hoa vẫn nở (Trăng Tàn Trên Hè Phố). 

Và nỗi lòng người hát đêm trên con đường khuya khoắt, dưới hàng cây trầm mặc:
Mưa rơi phố thưa vắng tiêu điều.
Có người ca sĩ khóc đời quạnh hiu. (Kiếp Cầm Ca – Huỳnh Anh)

Chuyện tình người ca sĩ dường như có một định mệnh khác người. Ở đó, đêm Sài Gòn vừa hoa mộng mà cũng vừa hư ảo, ngậm ngùi:
Nhưng đêm nay tiếng hát biết trao về nơi đâu.
Đêm đêm qua ngõ vắng.
Đường khuya em một bóng (Biết Nói Gì Đây – Huỳnh Anh).

Xóm nghèo, con hẻm heo hút nhưng khi người ta yêu nhau, ngõ nào cũng đẹp, xóm nào cũng nên thơ:
Ngày mai đây trên đường phố này.
Những đêm khuya có anh đưa em về xóm nhỏ.
Xa lìa ánh đèn, có anh đưa em về bến mơ… (Tình Đời – Minh Kỳ).

Đêm mưa ngoại ô, hẻm càng buồn hơn nơi đôi tình nhân nghèo “Giã từ đêm mưa”:
Thương mối duyên đầu.
Yêu lứa đôi nghèo.
Đội mưa mà đi. (Giã Từ Đêm Mưa – Văn Phụng)

Những nốt nhạc như giọt mưa đêm không dứt, rơi mãi không ngừng:
Mưa buồn ơi thôi ngừng tiếng.
Mưa cho phố nhỏ càng buồn hơn… (Lạnh Trọn Đêm Mưa – Huỳnh Anh)

Trời đã khuya rồi đây, mưa trên xóm xa ánh đô thành.
Đường ngoài kia không xôn xao, không đẹp vì đèn màu… (Mưa Đêm Ngoại Ô – Đỗ Kim Bảng)

Những hẻm nhỏ cũng là nơi chứng kiến bao nhiêu cuộc tình vui buồn, lưu dấu những bước chân tình nhân đi về sớm tối:
Qua lối nhỏ vào nhà em
Muốn ghé vào thăm sợ ba má em buồn lòng… (Nói Với Người Tình – Thăng Long/Trúc Sơn)

Anh vẫn đi về qua ngõ nhà em.
Chân bước ngập ngừng đầy vơi nỗi niềm… (Qua Ngõ Nhà Em – Vinh Sử)

https://phailentieng.blogspot.com/2019/08/nhung-con-hem-saigon-qua-nhung-bai-hat.html?fbclid=IwAR16HwcC9lzEA2k3jOa6rRhxKko1rLlCmdj_3D_7b4HGiMBzzYQbk9o4Y70