Trước Tết năm đó, bố mẹ họp anh em chúng tôi lại, phát cho mỗi đứa một khoản tiền ước lượng bằng với số tiền mà những Tết trước chúng tôi được bạn bè bố mẹ “lì xì” và yêu cầu chúng tôi không được “thì thọt” ở cửa chờ đợi các bác gọi, bố nói:
– Các con chờ đợi mà các bác nghèo không có tiền cho, các bác tủi thân. Chào khách xong là các con phải vào nhà trong ngay.
Nhân dịp này, chúng tôi đưa ra “kiến nghị”:
– Thôi hay là năm nay mình đừng mua hoa nữa mẹ, để tiền mua bánh mứt nhiều nhiều ăn cho sướng.
Mặt mẹ hơi đờ ra, bố vội nhảy vào can thiệp:
– Bậy nào, Tết mà không có hoa thì còn gì là Tết nữa. Bố thích hoa, chiều nay bố dẫn cả nhà đi chợ hoa.

Ấy thế đấy, động vào vấn đề nhậy cảm “hoa” của mẹ là bố phải hối lộ liền. Bố hối lộ ăn cơm gà Siu Siu, chúng tôi vỗ tay rối rít. Tiệm cơm gà Siu Siu ở ngay gần chợ An Đông, tầng trệt của dẫy nhà lầu mà một trong những căn lầu là tổ ấm của gia đình nhà văn Nhất Linh. Cơm gà Siu Siu thuộc loại cơm bình dân thôi, chỉ gồm có những thố cơm hấp nhỏ nhỏ và đĩa thịt gà luộc, dặm thêm đĩa đồ chua, cũng nhỏ nhỏ, vài đĩa đậu phọng rang ăn chơi, cũng nhỏ nhỏ. Nhưng đó là nơi để lại rất nhiều kỷ niệm đẹp của gia đình chúng tôi, vui buồn gì cũng được xí xóa bằng … cơm gà Siu Siu.

Năm nào thì chợ hoa đường Nguyễn Huệ cũng đông nghẹt, người đi lại “ngắm nhau” nườm nượp. Có năm, chúng tôi còn thấy có bà kia đứng bán tranh Đông Hồ. Thật ra thì không phải là tranh Đông Hồ mà là hàng nhái thôi. Gia đình bà ta yêu tranh Đông Hồ, muốn phổ biến phong tục tốt đẹp chơi tranh dân gian nên họ thuê in mấy mẫu, có lẽ bản chính là gia bảo đem theo khi di cư vào Nam năm 1954.
Tuy bố mẹ chúng tôi nói rằng mầu mực không đúng mầu tranh dân gian, nhưng hai người cứ đứng tần ngần “bước đi không đành”, chắc là hai người nhớ quê hương ngày Tết mất rồi.
Chúng tôi la cà khu chợ hoa mãi cho đến khi cả đám nhóc đòi ngồi bệt xuống cỏ, bố mẹ mới “tỉnh ngộ cơn mê hoa” mà đưa chúng tôi về nhà.
Đi chợ hoa là để ngắm hoa chứ mẹ tôi không mua hoa tại đó, mà dù có muốn mua cũng không thể nhét vào đâu trong cái xe chật cứng của gia đình chúng tôi. Mẹ tôi mua hoa tại chợ Bến Thành, rẻ và thuận tiện chuyên chở.

Khoảng 27 Tết, mẹ tôi nhấc mấy cành đào lên ngắm nghía, ước lượng cỡ những chiếc nụ nhú ra, cân nhắc theo thời tiết, rồi đem vào bếp đốt phía gốc, thời gian hoàn toàn ước lượng phù hợp với độ ấm của cành đào mà bàn tay mẹ cảm nhận. Mẹ tôi đốt như thế để nhựa đào chạy ngược lên phía ngọn, thúc cho hoa nở. Do kinh nghiệm của mẹ, hoa đào nhà tôi thường nở đúng vào ngày Tết và cho tới tận Rằm tháng Giêng, cành đào vẫn còn những mầm lộc xanh tươi mơn mởn.

Đối với tất cả các loại hoa, mẹ đều đặc biệt ưu ái. Mẹ không để bình hoa và cây lá trong phòng tắm. Mẹ chỉ treo tranh phong cảnh trong đó thôi. Đặc biệt với hoa lan, mẹ chỉ chưng ngoài phòng khách và hoa quỳnh thì mẹ không trồng trước nhà vì nó nở về đêm.

Mẹ chúng tôi thường thủ thỉ với chúng tôi về hoa nên dần dà chúng tôi cũng thấm nhuần quan điểm của mẹ. Riết rồi sau này chúng tôi cũng phổ biến quan điểm của mẹ tới bạn bè luôn. Mẹ tôi bảo là hoa đem lại cho cuộc đời rất nhiều ý nghĩa. Ngay từ lúc em bé chào đời, em đã được hưởng mùi hoa thơm mà mọi người mang tới mừng đón em.
Rồi từ đó, hằng năm, mỗi buổi mừng Sinh Nhật của em, phòng tiệc lại tràn ngập hoa tươi trang trí, nếu em sụt sịt ấm đầu, bạn bè thân thuộc của cha mẹ tới thăm cũng đem hoa tới chúc em mau lành. Rồi em lớn lên đi học, đi thi, mỗi dịp lễ lạc là lại có hoa bày biện khắp nhà. Khi em có người yêu, hoa cũng là cầu nối, nói giùm những lời em muốn nói mà không ra lời. Trong thời gian yêu đương, hoa đã giúp hòa giải biết bao nhiêu là giận hờn giữa đôi bạn trẻ. Rồi khi đôi bạn trẻ quyết định cùng nhau đi trọn đường đời, trong ngày cưới, món quà đầu của đôi uyên ương tặng nhau, cũng là một bó hoa tươi, biểu tượng của cuộc tình đầy yêu thương, tràn ngập hạnh phúc.
Trong suốt cuộc sống chung dài đằng đẵng, hoa đã không biết bao nhiêu lần hàn gắn những hiểu lầm, những vô ý, đôi khi có thể làm rung rinh tổ ấm. Hoa đã làm đẹp cuộc đời cho tới khi đôi bạn trở thành có tuổi, thì đó lại là lúc hai mái đầu bạc cùng nhau bưng bình hoa lên chùa cúng Phật, dâng lên Ðức Mẹ, Ðức Chúa, Ðền Thánh, vân vân, tỏ lòng thành kính đối với các đấng thiêng liêng.
Cho đến một ngày trong tương lai khi ra đi vĩnh viễn, thì vòng hoa thơm ngát cũng ấm áp vây quanh người về thiên thu tới tận cuối đường.

                           

Rồi thì những ngày vui tưng bừng, ngày Tết, lễ Phật Đản Sinh, lễ Chúa Giáng Sinh, ngày Valentine, Father’s Day, Mother’s Day, ăn mừng tân gia, đón bạn từ xa tới, mừng đoàn tụ gia đình v v, luôn luôn có sự hiện diện của giỏ hoa. Bất cứ cuộc hội hè, đình đám, họp mặt lớn nhỏ nào cũng đều phải trang trí bằng hoa. Người đời thượng cổ, hoặc tại những bộ lạc bán khai nơi rừng sâu núi thẳm, cũng dùng hoa để trang điểm.

Mẹ tôi say sưa tâm tình về hoa, mẹ muốn tất cả những cánh đồng trồng ma túy đều thành cánh đồng hoa bát ngát hương thơm. Nghe mẹ nói về hoa, nhìn ánh mắt mẹ, càng ngày chúng tôi càng gần gũi với tâm hồn nhậy cảm của mẹ, nhìn hoa cũng có cảm giác như hoa đang cười.

Cười lên đi hỡi những bông hoa, cười lên, cười và tỏa hương đi khắp nơi, mang đến cho tất cả mọi người hương thơm bát ngát, cho nhân gian có được những phút giây nhẹ nhàng tươi mát vào những ngày đầu Xuân ăm ắp hương thơm.

– Tôi thường tự hỏi: ” Nhà nghệ sĩ là cái gì?”

Người ta thường nói cái đẹp là phần rất thiết yếu của cuộc đời . Vậy thì cái tòa nhà cao từng kia, vốn được coi như là rất đẹp, xin hỏi sự phô diễn của nó có thiết yếu không? Tôi sẽ rất cảm kích nếu ông có thể nói về toàn bộ vấn đề cái đẹp và nhà nghệ sĩ này.

J. Krishnamurti đáp:

– Chắc chắn rằng nhà nghệ sĩ là người tinh tế, nhuần nhuyễn trong hành động. Hành động này là từ đời sống nội tâm tỏa ra chứ không phải chỉ hời hợt bên ngoài. Vì thế, sống một cách hài hòa hiển nhiên làm cho con người thành nghệ sĩ. Sự hài hòa nghệ thuật này có thể chỉ biểu lộ vài giờ trong một ngày, khi anh ta chơi nhạc, làm thơ, hoặc vẽ tranh, hay anh ta có thể làm nhiều hơn, nếu như anh ta giỏi về nhiều mặt, như những đại danh tài thời Phục Hưng đã hoạt động trong nhiều môi trường khác nhau.

Nhưng vài giờ chơi nhạc hoặc viết văn có khi lại mâu thuẫn với chuỗi thời gian còn lại của anh ta vốn đầy dẫy những chuyện lộn xộn và rối beng. Vậy thì người như thế có thể coi như là nghệ sĩ không? Người chơi vĩ cầm một cách nghệ thuật nhưng lại chú tâm vào danh tiếng của anh ta thì không phải là người say mê vĩ cầm, anh ta chỉ sử dụng ngón đàn với mục tiêu nổi danh, cái “TÔI” của anh ta còn quan trọng hơn nhiều so với âm nhạc, và điều này thì ngay cả đối với văn sĩ hay họa sĩ cũng như vậy mà thôi, nếu họ chỉ quan tâm đến danh tiếng.

Người nhạc sĩ đồng hóa cái “TÔI” của anh ta với cái mà anh ta coi là vẻ đẹp của âm nhạc, nhà tôn giáo đồng hóa cái “TÔI” của anh ta với cái mà anh ta cho là hùng vĩ, tôn nghiêm. Tất cả đều hành sử có nghệ thuật trong khu vực cá biệt, nhỏ bé, nhưng lại bỏ quên cả cái mảng lớn của cuộc đời. Vậy chúng ta hãy tìm coi thế nào là có nghệ thuật trong hành động, trong đời sống, không phải chỉ trong lúc vẽ, trong lúc viết hoặc trong ngành kỹ thuật. Nhưng làm sao người ta có thể sống cả một cuộc đời trong sự hài hòa và đẹp đẽ. Sự hài hòa và cái đẹp có giống nhau không? Có thể nào một người — bất kể họ là nghệ sĩ hay không –, sống cả một cuộc đời trong sự hài hòa và đẹp?

Sống là hành động và khi mà cái hành động đó tạo ra nỗi phiền muộn thì thế là đã hết nghệ thuật rồi. Vậy thì người ta có thể sống không buồn phiền, không kèn cựa, không ghen ghét và tham lam, không xung đột về mọi mặt chăng?

Vấn đề không phải ai là nghệ sĩ, ai không là nghệ sĩ, nhưng làm sao cho mỗi người, bạn hoặc bất cứ ai, có thể có cuộc sống không bị hành hạ và biến dạng.

Chắc chắn sẽ là phàm tục nếu chúng ta nhạo báng hoặc hạ thấp giá trị của âm nhạc, điêu khắc, thi ca hoặc khiêu vũ, đó là hành vi thiếu tế nhị. Nhưng nghệ thuật và vẻ đẹp trong hành động phải được duy trì suốt ngày chứ không phải chỉ có vài giờ trong một ngày. Đó chính là sự phấn đấu đích thực, không phải chỉ đơn giản trong việc chơi đàn cho hay. Dĩ nhiên đã sờ vào cái đàn thì bạn phải chơi cho hay, nhưng như thế chưa đủ. Đó mới chỉ như bạn vun xới một góc nhỏ mà bỏ rơi cả cánh đồng mênh mông.

Chúng ta quan tâm tới cả cánh đồng, và cánh đồng đó tượng trưng cho đời sống của chúng ta . Chúng ta thường bỏ bê cả cánh đồng mà chỉ chú tâm vào một mẩu nhỏ, của chúng ta hoặc của tha nhân. Sống có nghệ thuật là luôn luôn tỉnh thức, sáng suốt, có như thế mới hành sử một cách thiện xảo trong suốt một đời, đó chính là cái đẹp.

Hỏi :

– Thế trường hợp nhân viên xưởng máy hay văn phòng thì sao? Anh ta có là nghệ sĩ chăng? Phải chăng việc làm của anh ta đã ngăn trở sự hài hòa trong hành động do đó làm giảm hoặc làm mất đi tính cách nghệ thuật của họ trong cả những việc khác nữa. Bộ anh ta không bị việc làm điều kiện hóa mất rồi sao?

J. Krishnamurti đáp:

– Chắc chắn là anh ta bị rồi. Nhưng nếu anh ta tỉnh ngộ, anh ta sẽ hoặc là bỏ việc hoặc chuyển hóa cho nó thành có nghệ thuật. Điều quan trọng không phải là công việc, nhưng là sự tỉnh thức trong công việc. Điều quan trọng không phải là sự điều kiện hóa của công việc, nhưng là sự thức tỉnh.

Hỏi :

– Ông nói “thức tỉnh” có nghĩa là gì?

J. Krishnamurti đáp :

– Vậy bạn chỉ thức tỉnh tùy theo trường hợp, vì phải phấn đấu, hoặc vì tai họa hoạc vui mừng chăng? Hay là có một trạng thái tỉnh thức không cần có lý do. Nếu bạn tỉnh thức do một sự kiện, một lý do nào đó, thì rồi bạn sẽ bị lệ thuộc vào nó, và khi mà bạn đã lệ thuộc vào cái gì – dù là thuốc kích thích, tình dục, hội họa hoặc âm nhạc – là bạn đã để cho bản thân bạn bị mê đi. Vậy thì, bất cứ loại lệ thuộc nào cũng sẽ dẫn người ta đến chỗ chấm dứt sự hài hòa, chấm dứt tính chất nghệ thuật.

Hỏi :

– Thế còn trạng thái tỉnh thức không có lý do là cái gì? Ông đang nói đến cái trạng thái trong đó không có nguyên nhân và hậu quả. Có thể có một trạng thái tâm không là kết quả của lý do nào đó chăng? Tôi không hiểu điều này vì chắc chắn rằng mỗi điều chúng ta nghĩ , hoặc chúng ta là như thế nào, thì đều là kết quả của một nguyên nhân nào đó, phải không ạ? Lại còn cái chuỗi dây nguyên nhân và hậu quả vô tận này.

J. Krishnamurti đáp :

– Chuỗi dây nguyên nhân và hậu quả này vô tận vì cái kết quả lại sẽ trở thành nguyên nhân mới và nguyên nhân lại sinh ra kết quả nữa, cứ thế mà vận hành.

Hỏi :

– Vậy thì hành động nào có thể ra ngoài chuỗi dây này?

J. Krishnamurti đáp :

– Chúng ta biết rằng hành động với lý do, có động cơ thúc đẩy, thì hành động đó đã là kết quả. Chỉ có lòng nhiệt thành, thương yêu, là không có nguyên nhân, đó là tự do, đó là cái đẹp, đó là sự tế nhị, và đó là nghệ thuật. Khi người nghệ sĩ say sưa trình diễn, lúc đó không có cái “TÔI” ngự trị, chỉ có tình cảm và cái đẹp, đó là nghệ thuật. Đó là sự hài hòa trong hành động. Hài hòa trong hành động là sự vắng mặt của cái “TÔI”.

Nhưng khi bạn bỏ phế cả cánh đồng mênh mông của cuộc đời, chỉ chú trọng vào một mẩu nhỏ – mặc dù lúc đó cái “TÔI” có thể vắng mặt, thì bạn cũng vẫn đang sống không hài hòa và do đó, bạn không là nhà nghệ sĩ của cuộc đời.

J. Krishnamurti — The Urgency of Change
Người dịch: Danny Việt (ĐPK)

Hỏi :
– Chúng ta sống nhưng không biết vì lý do gì mà chúng ta sống. Đối với phần đông chúng ta, đời sống có vẻ như là vô nghĩa. Ông có thể nói cho chúng tôi biết về ý nghĩa và mục đích của cuộc đời chăng?

J. Krishnamurti đáp:
– Thế thì tại sao bạn hỏi câu này? Tại sao bạn lại yêu cầu tôi nói cho bạn biết về ý nghĩa và mục đích của cuộc đời? Chúng ta hiểu như thế nào khi nói “cuộc đời”? Vậy cuộc đời có ý nghĩa, có mục đích chăng? Thế bản thân sự sống này không tự nó có mục đích, có ý nghĩa chăng? Tại sao chúng ta còn muốn hơn thế nữa?

Bởi vì chúng ta quá bất mãn với đời sống của chúng ta, cuộc đời chúng ta quá vô vị, quá lòe loẹt hào nhoáng thùng rỗng kêu to, quá tẻ nhạt, làm hoài cùng một việc, cho nên chúng ta muốn cái gì hơn thế, cái gì vượt qua những điều chúng ta đang làm. Vì cuộc sống hằng ngày của chúng ta quá trống rỗng, quá trì trệ, quá vô nghĩa, quá nhàm chán, u mê đến mức không còn chịu nổi, nên chúng ta nói rằng cuộc đời phải có ý nghĩa hơn và do đó bạn hỏi tôi câu này.

Chắc chắn người có một đời sống nội tâm phong phú, người nhìn sự vật đúng theo thực tế và an lạc với những gì mình có, thì không bị bối rối; anh ta sáng suốt, cho nên anh ta không cần hỏi về mục đích của cuộc đời. Đối với anh ta thì ngay chính bản thân sự sống đã là toàn bộ cuộc hành trình từ khởi đầu tới kết thúc.

Điều khó khăn cho chúng ta là, bởi vì cuộc sống của chúng ta quá trống rỗng, nên chúng ta muốn tìm cho nó một mục đích và nỗ lực để làm chuyện đó. Cái loại mục đích này chỉ có thể có trong tư tưởng, không có chút thực tế nào cả; và khi mục đích được theo đuổi bằng một đầu óc khờ ngốc, ù lì, bởi một trái tim rỗng tuếch, thì cái mục đích đó cũng sẽ vô nghĩa mà thôi. Cho nên chúng ta phải có quyết tâm làm thế nào để cho cuộc sống được phong phú, không phải bằng tiền tài vật chất hoặc mọi sự liên quan đến nó, mà là nội tâm phong phú — điều này không có gì là khó hiểu. . . .

Đời sống là tương quan giao hảo. Đời sống là hành động trong sự liên hệ; khi tôi không cảm thông được trong mối tương quan giao hảo, hoặc khi mối tương quan bị lộn xộn thì tôi đi tìm một mục đích cao xa hơn.

Tại sao cuộc sống của chúng ta lại trống rỗng, vô nghĩa như vậy? Tại sao chúng ta lại cô đơn, chán nản như vậy? Bởi vì chúng ta chẳng bao giờ nhìn vào nội tâm chúng ta và tự hiểu chính mình. Chúng ta không bao giờ chịu tự mình chấp nhận rằng cuộc đời này là tất cả những điều chúng ta biết, do đó, nó đáng được thâm hiểu đầy đủ, trọn vẹn. Chúng ta thích tránh né chuyện tự phán xét mình hơn cho nên chúng ta muốn đi tìm mục đích của cuộc đời bên ngoài mối tương quan liên hệ. Nếu chúng ta bắt đầu hiểu thấu những hành động trong mối liện hệ của chúng ta đối với mọi người, với tài sản, với những niềm tin và tư tưởng, thì chúng ta sẽ thấy được rằng bản thân mối tương quan liên hệ trong cuộc đời sẽ mang đến phần thưởng của chính nó.

Bạn không cần phải đi tìm. Nó cũng giống như đi tìm lòng thương yêu. Có thể nào nhờ tìm kiếm mà thấy được lòng thương yêu chăng? Lòng thương yêu không thể có được do sự nỗ lực gầy dựng. Bạn sẽ tìm ra lòng thương yêu trong mối dây giao hảo, không ở bên ngoài sự giao hảo, và cũng vì chúng ta không có lòng thương yêu nên chúng ta muốn có một mục đích cho đời sống.
Khi có lòng thương yêu, điều bản chất vốn là vĩnh cửu, thì sẽ không còn chuyện đi tìm Thượng Đế, bởi vì lòng thương yêu vốn là Thượng Đế. . .

J. Krishnamurti – The First & Last Freedom
Người dịch: Danny Việt (ĐPK)

… người đọc sẽ thấy trên 100 số báo Thiếu Nhi do người bạn trẻ Ngô Quang Hòa và các bạn Nguyễn Thục Đoan, Haco Chi, Huy Le, Nguyen Hoang, Nguyễn Đức Hiệp, Quang Võ .. v.v… đã tận tụy góp sức phục hồi qua hình thức sao chép lại dưới dạng PDF (Portable Document Format).

Thiếu Nhi là một tờ tuần báo phát hành ở Sài Gòn từ tháng 8-1971 đến tháng 4-1975, dành cho các lứa tuổi học trò từ cấp Tiểu học đến Trung học Phổ thông với sự cộng tác của rất đông nhà văn, nhà thơ, nhà giáo…. trong chủ trương vừa Giải trí vừa Giáo dục.
Trải qua gần 5 năm hoạt động, tờ báo đã được hầu hết độc giả thuộc nhiều lứa tuổi hoan nghênh, kể cả các nhà giáo dục và phụ huynh học sinh.
Sau hơn 40 năm vắng bóng, tưởng tờ báo đã đi vào sự lãng quên của mọi người, nhưng may nhờ nhiều bàn tay thiện chí, nhất là của người bạn trẻ Ngô Quang Hòa mà các trang báo đã được phục hồi rất rõ nét, rất đầy đủ, tưởng như lần giở từng trang báo ngày xưa ở ngay trước mặt.

Trong tình trạng xuống cấp thê thảm từ nhiều năm qua của nền giáo dục ở quê nhà, sự hiện diện của tờ Thiếu Nhi dù muộn màng trên trang web, nhưng cũng là một điều cần thiết cho nhu cầu giải trí cũng như giáo dục đối với tuổi trẻ ở VN hiện nay. Và đối với quý độc giả cao niên, những trang báo này hẳn cũng là một nơi khơi dậy trong lòng những kỷ niệm êm đềm tốt đẹp của một thời vàng son chữ nghĩa ngày xưa.

Khai Phóng xin ân cần giới thiệu với bạn đọc.

Các em gái thân mến.
Hôm nay chị ra mắt các em bằng lá thư ngắn ngủi này. Mong ước của chị là được gần gũi với thế giới hồn nhiên và trong sáng của tuổi trẻ các em, cái thế giới mà ở đó mọi ưu tư và phiền muộn không có đất để nẩy mầm, mọi sự xấu xa hèn kém không thể tồn tại mỗi ngày, mỗi giờ, mỗi phút, mỗi giây bởi sự rung động của hàng vạn trái tim những em gái là sự rung động của lòng nhân ái, của tính tình hồn nhiên, của tất cả mọi sự kiện tốt đẹp nhất mà chỉ ở tuổi còn cắp sách đến trường như các em mới có được.

Chúng ta hãy cố gắng tô điểm cho Vườn Hồng này của chúng ta mỗi ngày một thêm nhiều bông hoa xinh đẹp. Chị mong chờ sự hưởng ứng nhiệt thành của các em.

Đỗ Phương Khanh
Thiếu Nhi số 001, trang 16
Ngày 15-08-1971

              

 Chưa bao giờ chị băn khoăn thắc mắc bằng nỗi băn khoăn khi viết để gửi tới các em lời chúc tết nhân dịp xuân Giáp Dần.

Nói tới chúc tết, người lớn đã có ngay đầy dẫy những lời nặng phần tiền bạc. Đó là những câu chúc “nhất bản vạn lợi”, “phát tài sai lộc”, “buôn may bán đắt cất nhà lầu” v.v… Đối với các em còn đi học, thì lời chúc đầu tiên là được “gặp may mắn”, được “thi đâu đậu đấy”, được “đi du học” v.v…

Vậy bây giờ đây, chị sẽ chúc các em điều gì?

Từ trên hai năm qua, chị đã nhận được ít nhất là hàng mười ngàn lá thư của các em. Đọc những lá thư với lời lẽ chân thành mộc mạc, chị còn như thấy đâu đây những đôi mắt nai tơ nghiêng nghiêng xuống trang giấy học trò, để giãi bày tâm sự gửi về vui buồn với chị. Cho nên, trả lời các em, chị cũng đã rất thành thật, với một tấm lòng yêu thương nồng nhiệt. Đôi khi, vì quá thành thật, chị đã vượt khỏi xã giao thông thường mà nặng lời với một vài em của chị. Nhưng chị không hối hận về sự nặng lời đó, mà chị tự hào rằng đã không vì nịnh các em mà làm trái với lòng mình, vuốt ve tự ái các em, để mong các em tiếp tục mua báo. Chị không thể làm thế, vì chị hiểu rằng trong khi toàn dân phải thắt lưng buộc bụng để dành ngoại tệ mà nhập cảng giấy, trong khi ba má phải cực nhọc để có tiền cho các em mua Thiếu Nhi, mà chị có nhiệm vụ giữ một khu trong tờ báo giáo dục, lại không làm tròn nhiệm vụ của người viết báo giáo dục. Như thế chị đã không xứng đáng, chị đã làm phí giấy, phí mực, làm uổng lòng kỳ vọng của những người lưu tâm tới sách báo giáo dục thiếu nhi.

Ý nghĩ đó đã theo đuổi chị trong bất cứ một bài nào gửi tới các em, và giờ đây, vẫn đang nhắc nhở chị. Cho nên, chị sẽ không thể chúc các em những lời mà chị biết rằng nếu các em đạt được, chưa chắc sự thành công đó có đưa các em lên đài vinh quang, có làm cho các em trở nên những người con yêu của tổ quốc, đem danh dự về cho quốc gia, đem tự hào về cho các em không?

Cho nên chị sẽ không chúc các em gặp may mắn, thi đâu đậu đấy, được đi du học v.v… mà chị chúc các em phải chăm học cho vững căn bản, có thực tài, có tập rèn để tâm hồn trong sáng và cơ thể cường tráng. Học cho có căn bản vững vàng, chương trình học hiểu thấu đáo, thân thể khỏe mạnh, tâm hồn trong sáng, đi thi các em sẽ chắc chắn đậu cả trăm phần trăm. Ngày xưa chuyện học tài thi phận thường xẩy ra vì khoa cử thời xưa chú trọng về văn chương. Mà văn chương thì mung lung, mỗi giám khảo một ý thích, nên đôi khi thí sinh tài quá cao, văn quá khoáng đạt, có thể không hợp với người chọn nhân tái. Ngày nay với nhiều môn thi khoa học kết quả rõ ràng, một là đúng, hai là sai cứ học thật giỏi là chắc chắn sẽ đậu. Không nên hy vọng vào may mắn làm chi. May mắn là gì? Nếu học kém, chỉ nhờ ở may mắn mà thi đậu, mà lên lớp được, thì lại là điều tai hại. Vì may mắn không thể kéo dài suốt đời. Không có thực tài mà vận may đã qua, thì chỉ còn lại thất bại mà thôi, phải không các em. Nếu các em chăm học, chịu gắng công học, thức khuya dậy sớm, chịu cực chịu khổ mà học, để có thực tài, các em sẽ thi đậu, sẽ đem sở học ra phục vụ tổ quốc, sẽ hãnh diện ngẩng cao đầu nhìn thẳng ra khắp năm châu, không phải cúi mặt, chịu nhục nhã vì bằng cấp cao mà bất tài, hữu danh vô thực, thi đậu nhờ may mắn, nhờ cóp bài, để có chút hư danh với đời.

Chị cũng không chúc em nào cũng được đi du học, nếu chỉ đi với quan niệm là được ra nước ngoài, mà trong lòng không có một chuẩn đích chính đáng rõ rệt. Khi quốc gia cần tới sự du học của các em, cần đào tạo chuyên viên mà các trường trong nước chưa đủ khả năng, thì sự du học của các em là cần thiết, là một hình thức phục vụ cho tổ quốc, đi du học vì nhu cầu của quốc gia, đi vì sứ mạng, đi vì tổ quốc. Rồi sẽ về phục vụ tổ quốc. Chứ sự du học chỉ với mục đích khoe khoang, chỉ với mục đích thoát khỏi quốc gia nghèo túng, đất mẹ xác xơ, đi để một mai trở về khinh miệt quê hương, coi mình là văn minh, là rốn của vũ trụ, đi để khỏi nhìn thấy, khỏi đóng góp cho quê hương chinh chiến, thì đi như vậy là trốn chạy, là phung phí ngoại tệ đáng lẽ để dành mua phân bón, máy cày, giúp cho nông dân canh tác, cho quốc gia được giầu mạnh. Đi như thế là vô ích cho tập thể không có gì đáng để cầu chúc cho các em của chị đạt được điều đó.

Trái lại, chị chúc các em sẽ ở lại, nai lưng ra làm việc, đổ mồ hôi xuống giải đất đã bảo bọc chúng ta từ thuở lọt lòng mẹ. Chính lúc này, đất mẹ cần chúng ta hơn bao giờ hết. Ở lại và đóng góp là bổn phận, là nhiệm vụ, là hành động của người sống trong danh dự, không phải phường giá áo túi cơm. Năm nay sẽ là năm thắt lưng buộc bụng, mọi người đều phải nỗ lực hơn nữa, để xây dựng quê hương. Hãy nhìn thẳng vào điều đó và hãnh diện đón chờ sự cực nhọc.

Chị chúc các em có được ý chí quyết liệt để chiến thắng mọi cám dỗ, cám dỗ theo thời trang bề ngoài, cám dỗ theo thói hư tật xấu, cám dỗ theo bả vinh hoa phù phiếm. Chị chúc các em có được khí tiết của danh tường Trần Bình Trọng: “Thà làm quỉ nước Nam, không làm vương xứ Bắc” có được gan dạ của tôi trung Lê Quýnh: “Đầu tôi có thể chặt, nhưng tóc không thể dóc, da có thể lột, nhưng áo không thể đổi”. Chị chúc các em có được chí khí của hằng ngàn, hằng triệu anh hùng, liệt nữ Việt Nam từ ngày lập quốc. Chị tha thiết chúc các em điều đó, để mà không chịu hạ mình làm điều gì mang nhục cho tổ tiên, cho dân tộc, để xứng đáng với tiền nhân, xứng đáng dòng giống Lạc Hồng.

Riêng với Thiếu Nhi, chị nghĩ rằng năm Giáp Dần này đây, sẽ có thể là một năm còn gặp nhiều khó khăn gấp bội. Giá giấy có thể leo thang lên không phải 6000đ một rame như mọi người tiên đoán, mà có thể là sẽ hơn thế nữa. Độc giả có thể sẽ không còn đứng được ở mức 3000 người, mà sẽ chỉ còn 300 hay 30 người. Tờ báo có thể sẽ không còn 24 trang với bìa mầu rực rỡ mà sẽ chỉ mỏng teo bằng tờ giấy quảng cáo, tờ chương trình chiếu bóng. Dù cho tất cả mọi sự đó có thể xẩy ra, thì Thiếu Nhi sẽ vẫn ngạo nghễ bay tới với độc giả, nội dung Thiếu Nhi vẫn rực sáng lý tưởng giáo dục, niềm mơ ước của những người làm Thiếu Nhi từ thuở ban đầu và vẫn tích cực thể hiện.

Chị thiết tha cầu chúc các em có được ý chí quyết tâm tiến tới mục đích, dù có phải chịu đựng mọi gian khổ và chắc chắn các em sẽ tới mục đích.

Chị thiết tha cầu chúc tờ Thiếu Nhi của các em sẽ sống anh dũng, dù hình thức có bị chi phối vì khó khăn của ngoại cảnh nhưng nội dung vẫn làm hãnh diện cho những người viết và đọc Thiếu Nhi.

Nhân dịp đầu Xuân, chị thiết tha chúc các em và Thiếu Nhi những điều nghe lên đã thấy vất vả, gian nan nhưng danh ngôn có câu “vinh quang nào không thấm ướt mồ hôi?” Lời chúc “nhất bản vạn lợi” không phải là điều chúng ta mong mỏi. Vì không có luật thương mại lương thiện nào cho phép vốn một đồng mà lãi một chục ngàn đồng. Nhưng chúng ta chúc nhau cần cù, siêng năng, lương thiện, nhân từ, khẳng khái, giữ gìn khí phách, để sống cho ra người, để nhìn thẳng vào nhau mà không mắc cỡ, để không sợ bị áp lực từ bất cứ đâu, để không băn khoăn thắc mắc ăn không ngon ngủ không yên.

Chúng ta chúc nhau sống trong danh dự, các em nhé.

Chị ĐỖ PHƯƠNG KHANH

* Ảnh chụp năm 2015 (Ảnh từ gia đình NT/ĐPK)