Hạo Nhiên Nguyễn Tấn Ích

Cải tạo 3

      Mười năm khổ nhục trong tù, nay Lê Hồng Chương được thả về nhưng bị cưỡng bức cư trú tại khu kinh tế mới Cát Tiên.

      Những bạn tù cùng trên đường về, người nào cũng nôn nao mong được gặp mặt người thân. Riêng Chương thì chẳng bận tâm vì không còn ai để đoàn tụ. Anh bây giờ đơn độc của một kẻ không nhà.

      Cha mẹ Chương đã mãn phần từ lâu. Từ ngày vào tù Chương chẳng được tin tức gì về vợ anh Hoàng Thúy Vân và đứa con gái chưa đầy một tuổi tên Vân Chuyên. Chương hy vọng mẹ con nàng đã lên được tàu hải quân ra hạm đội trước ngày 30 tháng 4 năm 1975 .

      Sau khi làm thủ tục trình diện chính quyền sở tại, Chương may mắn xin được một chân công nhân Ngói Hợp Tác Xã Gạch vùng Madagui nên anh có nơi ăn chốn ở tạm thời..

Trại viên trại cải tạo

      Ngay buổi đầu, anh em công nhân trong đội gạch ngói đã mở rộng vòng tay đón nhận Chương. Họ tận tình hướng dẫn, tập luyện cho anh học nghề theo từng khâu một. Dù phải làm việc nặng nhọc liên tục dưới ánh nắng thiêu người, Chương vẫn cảm thấy hạnh phúc. Một niềm hạnh phúc đơn thuần của đời sống tự do ngoài vòng kềm kẹp. Giá trị mồ hôi đổ ra được trả công và nhân cách của chàng dù sao cũng không bị xúc phạm từng giờ từng phút như trong lao tù.

      Sáng nay, một đoàn xe tải lần lượt nối đuôi nhau đậu trước sân Hợp Tác Xã gạch ngói. Chương theo chân mọi người sắp thành hai hàng dọc. Mỗi hàng là một dây chuyền. Mỗi chồng ngói năm viên được chuyền tay nhau đưa vào tận lòng xe.

Mọi người đang chăm chú làm việc, bỗng có tiếng gọi :

“Ðại bàng, Ðại bàng !”

       Anh em công nhân đưa mắt hỏi nhau ai là đại bàng, rồi tất cả nhìn vào Chương khiến cho dây chuyền ngói khựng lại.

Hình minh hoạ

      Một người đàn ông từ trong phòng lái xe tiến thẳng tới nơi Chương đứng. Anh ta kéo Chương ra khỏi hàng, ôm chặt lấy tấm thân gầy gò của Chương reo lên:

– “Ðại bàng ơi ! em là Đông, tài xế ngày xưa của Đại bàng , không ngờ thầy trò mình lại được gặp nhau ở đây. Cám ơn Trời Phật! Em đã hai lần ghé vào nhà cũ để hỏi thăm đại bàng về chưa nhưng căn nhà thì đổi chủ, chị Vân và cháu Vân Chuyên , nghe nói đã vượt biên rồi.”

      Chương từ chối món tiền mà Đông vừa nhét vội vào túi của anh, viện lý do là lương công nhân đủ sống .

Bảy ngày sau, Chương nhận được lá thư của Ðông :

“Anh Chương kính mến,

       Em rất mừng khi thấy anh còn lành lặn cho dù lao tù đã vùi dập anh suốt mười năm.

      Chắc anh còn nhớ nhóm “Lưu Linh” của bọn em: Ðoàn, Hồng, Hiệp, Hàn và Ðông cùng chung tiểu đội trước kia. Bọn em đã “tái kết nghĩa đào viên” trong năm vừa rồi. Chúng em hứa với nhau : “Ðứa nào gặp đại bàng Lê Hồng Chương trước là phải cấp báo ngay cho anh em biết. Ðồng thời, cùng nhau chăm sóc giúp đỡ ông Thầy”. Như vậy, em là người diễm phúc được gặp Thầy, người Thầy đã một thời tận tụy chăm lo cho đơn vị.

      Ngày Mười Lăm tháng Bảy tới đây, nhóm “Lưu Linh” hẹn gặp nhau tại nhà em để được chúc sức khỏe ôngThầy. Em sẽ đích thân xuống Madagui chở anh. Chúng em cũng có bàn thảo tìm một việc làm mới thích hợp với sức khỏe và năng lực của anh hiện giờ. Rất mong ông Thầy chấp thuận cho cuộc họp mặt tình nghĩa nầy.

Ðại diện nhóm “Lưu Linh.”

Em Ðông.

       Ðọc xong bức thư, Chương bồi hồi xúc động. Thì ra sau cuộc “ biển dâu” vẫn còn đọng lại một chút tình.

      Cuộc gặp gỡ những chiến hữu cũ đầy thân tình và cảm động. Họ thật lòng quan tâm tới hoàn cảnh của Chương.

      Qua trung gian của một cán bộ bà con với Ðông, Chương được nhận vào Tập đoàn Sản xuất Cà phê ở khu đất mới Tân Hội thuộc huyện Đức Trọng, Lâm Đồng.

Nhờ đó, Chương có hộ khẩu thường trú và được phục hồi quyền công dân sớm sủa.

* * *

Minh hoạ

      Mùa cà phê đã đến thời kỳ thu hoạch. Ðồng bào thiểu số đến hái cà phê lấy công khá đông. Trẻ em quanh vùng cũng tham gia . Trong số nầy có một em bé gái đồng lứa với các em khác nhưng làm việc còn rụt rè chậm chạp.

      Bạn bè gọi tên bé là Ca-len và em nói tiếng dân tộc vùng Ka- Lông. Bé đeo những chuỗi cườm đủ màu sắc trên tay, trên cổ và một chiếc gùi sau lưng. Thoạt nhìn, bé giống như một nghệ sĩ tí hon đóng vai dân miền Thượng.

      Ðặc biệt là mái tóc của bé được chải rẽ, đường ngôi giữa đỉnh đầu lúc nào cũng có kẹp vắt tóc hai bên thái dương. Với chiếc mũi dọc dừa nhỏ nhắn cùng cái miệng mủm mỉm xinh xinh khiến nó nỗi bật trong đám trẻ dân tộc kia. Chương nhìn con bé mà nghe lòng xốn xang. Chàng nhớ đến Vân Chuyên đứa con gái của mình và người vợ đã vượt biên không để laị một tin tức nào.

      Ðến mùa thu hoạch cà phê, vùng đất mới Tân Hội nhộn nhịp hẳn lên. Xe tải, xe con của cán bộ thương nghiệp từ các nơi đổ về tấp nập.

      Tất cả thành phẩm cà phê trong vùng nầy khi xuất đi đều phải có giấy phép của chính quyền huyện. Nhiều trạm kiểm soát hỗn hợp được bố trí trên các tuyến đường vào ra khu vực. Cà phê của cá thể do ngành thương nghiệp thu mua theo giá ấn định, không được mang ra ngoài bán.

      Cà phê là sản phẩm do nhà nước độc quyền quản lý cũng như tiêu hạt, trầm hương và quế ống.

       Hai ngày qua bé Ca-len không đến nông trường. Sáng nay, bé lại xuất hiện. Khuôn mặt u buồn của bé hôm nay lại càng buồn hơn. Cuối ngày, bé là người giao sản phẩm trễ nhất. Phần công của em chỉ bằng một nửa của mấy ngày trước. Chương động lòng cho công em bằng lượng cà phê của bạn bè. Nó nhìn chàng rồi trịnh trọng :

– Cám ơn ông.

       Con bé phát âm tiếng Việt rất chuẩn. Khác hẳn giọng nói lơ lớ của những đứa bé thiểu số kia. Chương ngạc nhiên hỏi:

– Cháu là người Kinh ?

Con bé gật đầu.

– Hai ngày qua sao cháu không đến ?

Bé ngước nhìn Chương với đôi mắt ướm lệ :

– Mẹ cháu bịnh.

Chương tò mò :

– Thế bố cháu đâu ?

      Con bé lắc đầu. Chương định hỏi thăm thêm gia cảnh của nó, nhưng bé vội vã ra về. Chương thầm đoán con bé Ca-len nầy mang hai dòng máu kinh và dân tộc thiểu số sống tại vùng Ka-long bên dưới chân đèo Prein Đà Lạt

      Bé mang chiếc gùi sau lưng , đôi chân tong teo trong chiếc quần đùi rộng quá khổ, nhìn từ xa bé giống như con búp bê đang di động. Cơn gió xoáy chạy dọc theo con đường băng qua ngọn đồi cuốn hút bụi lá lên cao nom như một cái phễu. Bước chân con bé xiêu xiêu như rơi vào cuốn phễu đó. Áo quần và tóc bị cuốn hút ngược lên như muốn vuột khỏi cái thân hình gầy guộc, đen đủi của nó. Bé vẫn bình thản bước đi khi nắng chiều vụt tắt.

      Ðêm về, Chương trằn trọc mãi, lòng cứ xót thương cho hoàn cảnh bất hạnh nầy. Giấc ngủ nặng nề đến với Chương trong lúc nửa đêm về sáng. Chàng mơ thấy bé Ca-len rớt xuống vực sâu bên dưới dòng thác. Nó hụt chân, trồi đầu lên gọi chàng: “Bố ơi cứu con với” rồi cả thân mình nó chìm lỉm xuống dòng sâu. Chương giật mình bừng tỉnh, lồng ngực vẫn còn nghe nặng trĩu

      Từ sáng sớm, vườn cà phê đã rôn rịp người. Chương có ý đợi bé Ca- Len mà vẫn không thấy. Chàng muốn đến nhà để tìm hiểu hoàn cảnh gia đình em ra sao, và có thể giúp được gì cho nó. Chương hỏi thăm khá nhiều người nhưng chẳng ai biết chỗ ở của bé. Hai ngày chờ đợi con bé trở lại vườn cà phê là hai ngày lòng chàng như lửa đốt. Chương càng nghĩ đến nó, chàng càng tự trách mình thờ ơ và vô tình.

      Cuối cùng rồi bé Ca- Len cũng đến. Nó lặng lẽ làm việc giữa tiếng cười vui của đám trẻ. Ðôi mắt bé trũng sâu như người thiếu ngủ. Mái tóc hoe vàng cháy nắng không còn ngôi rẽ ngay ngắn giữa đỉnh đầu, cây kẹp vắt hững hờ trên mái tóc lưa thưa rối bời.

      Cuối ngày, Chương cố giữ con bé ở lại đến khi mọi người đã ra về hết. Chương bày tỏ ý định đến nhà để xem căn bịnh của mẹ nó ra sao và anh có thể giúp đỡ được gì không.

      Mặt trời mệt mỏi ngã mình trên đỉnh rừng già, trải nắng vàng nhợt nhạt trên các ngọn đồi cà phê. Chương hăm hở theo chân bé Ca-Len đến nhà .

      Một túp lều mái tranh vách nứa nằm khuất giữa đám bắp đang độ ra hoa. Con bé nhè nhẹ đẩy cánh cửa liếp bằng nứa đơn sơ. Chương bước vào túp lều lờ mờ ánh sáng. Từ nơi góc nhà, tiếng yếu ớt của một người đàn bà vẳng lên:

– Ai đó ?

Chương cố vận dụng sự điều tiết của đôi mắt để nhìn cho rõ khuôn mặt người đang nằm trên chiếc giường ọp ẹp kia :

– Thưa bà, tôi là người làm ở nông trường cà phê…Chương trả lời chưa hết câu, bỗng người đàn bà kêu lên :

– Ôi ! Anh Chương , rồi lịm đi…

      Chương sững sờ. Tiếng nói của Hoàng Thúy Vân, vợ anh. Giọng nói thân yêu đã ngự trị trong tim anh, mọc mầm trong ký ức anh. Giọng nói đã quần tụ trong nỗi nhớ quay quắt suốt mười năm trong tù đã ngấm sâu trong từng mạch máu làm sao anh lầm lẫn được. Chương nhào tới. Khuôn mặt xanh xao của Vân hiện ra. Trong một giây khựng lại, rồi anh ôm chầm lấy vợ, kêu lên:

– Vân ơi ! Em ơi ! Sao lại ra nông nỗi nầy ?

      Chương vùi mặt vào ngực vợ. Nhịp đập của trái tim nàng nhẹ nhàng, chầm chậm, từng khoảng nhỏ cách rời. Nó mất cả rồi cơn rộn ràng tới tấp trong căn ngực no tròn của thuở hai người yêu nhau. Bộ ngực bây giờ trải bằng theo lớp xương sườn khô đét làm nổi bật chiếc bụng nàng trương cao.

      Vân tỉnh lại. Nàng đưa đôi tay ốm yếu ôm lấy đầu Chương. Vân muốn ghì Chương vào ngực nàng nhưng đôi tay không còn sinh lực chỉ đủ sức áp nhẹ bàn tay lên cổ chồng. Chương ngẩn đầu nhìn Vân rồi đặt môi hôn trên má trên mắt và môi nàng.

      Con bé Calen tự nãy giờ đứng yên lặng, ngơ ngác trước cảnh tượng lạ lẫm của mẹ và người đàn ông giữ rẫy cà phê.

Vân sực nhớ đến con gái, lên tiếng gọi:

-Vân Chuyên đến đây với mẹ. Ba đã về với mẹ con mình rồi.

Nàng thì thầm :

– Con gái của chúng mình đó. Tội nghiệp. Nó đã chịu đựng cùng em bao nỗi nhọc nhằn, đắng cay suốt mười năm nay.

      Bé Vân Chuyên ngập ngừng đến bên giường mẹ. Chương ôm con gái vào lòng với muôn vàn nỗi xót xa. Chàng âu yếm nói với con:

– Ba xin lỗi con. Ba vô tình và Ba chẳng ngờ… Tạ ơn Thượng đế, Người đã cho con cuộc trùng phùng bất ngờ nầy.

      Con bé gục đầu trên vai Chương nhủ thầm : “ Bố trong bức hình thì vặm vỡ, ôm vai mẹ cười rạng rỡ, còn Bố bây giờ sao lạ quá như hai người đàn ông khác biệt”.

      Nó nào biết mười năm khốn khổ trong tù đã hủy hoại cơ thể chàng thanh niên đầy sinh lực trước kia, còn lại tấm thân gầy gò tàn tạ của người bố ngày hôm nay.

Minh hoạ  

       Vân nhìn chồng và con mà nước mắt cứ trào ra, dù nàng gắng gượng để không khóc nữa. Dường như nước mắt trong mười năm tích tụ, đã đến lúc tràn bờ, nàng không còn đủ sức ngăn chặn.

       Ba người yên lặng trong màn đêm bao phủ. Chương một tay cầm tay vợ, tay kia ôm chặt bé Vân Chuyên vào lòng. Họ đang tận hưởng những phút giây sum họp đã đợi chờ suốt mười năm.

      Vân đau đớn thầm nghĩ: “Trong giây phút đoàn viên đã có ánh chớp chia lìa, tàn nhẫn quá, bẽ bàng quá!” Bỗng cơn đau nổi lên như những mũi dao cắt vào ruột gan Vân, nàng kêu lên :

“Chương ơi ! con ơi!” rồi cơn tê dại úp chụp lên toàn thân khiến cho tay chân nàng run lẩy bẩy. Chương vội buông con, ôm lấy vợ.

      Chiếc đèn dầu hỏa cháy leo lét trên chiếc bàn gỗ cũ kỹ xiêu vẹo. Ánh sáng vàng vọt làm cho cảnh tượng trong túp lều càng thêm thê lương.

Qua cơn đau, Vân mỉm cười trong nước mắt, nàng thì thào :

– Em hạnh phúc và thỏa nguyện vô cùng. Bé Vân Chuyên không còn cô quạnh và cả em … , trời đã cho thấy mặt anh lần nầy. Em rất yên lòng khi… con bé còn cha. Chương ngậm ngùi nhưng quả quyết nói:

– Ngày mai anh sẽ đưa em đi thành phố; nơi đó có bạn bè anh giúp đỡ để chữa bệnh cho em.

      Vân vội ôm đầu Chương vào ngực để chàng không kịp thấy dòng nước mắt của nàng đang tuôn ra trên đôi mắt trũng sâu. Vân không muốn cho chồng con biết căn bệnh viêm gan của nàng đã chuyển sang giai đoạn ung thư. Bất chợt nàng hỏi Chương:

– Họ mướn anh làm công việc gì ở khu cà phê ấy?

Chương cầm tay vợ ân cần :

– Cai quản ba mẫu cà phê của các ông trên Huyện. Bây giờ là mùa thu hoạch, anh lo điều hành và bảo quản sản phẩm trong kho.

Vân hối thúc:

– Vậy anh phải về ngay bây giờ. Nếu có việc gì xảy ra, không chừng anh bị mất việc.

– Ðành chịu vậy, anh phải ở lại đây đêm nay để chăm sóc em.

– Anh à, số cà phê hột bị mất trộm, anh sẽ lại vào tù. Anh chưa thấu hiểu bằng em cái xã hội “bần cùng sinh đạo tặc” nầy đâu.

Một thực tế phũ phàng mà Chương không thể tránh né, đành nghe theo lời vợ.

Vân lấy dưới gối một bì thư lớn đã niêm phong trao cho Chương.

      Anh bước ra khỏi lều, gió núi về đêm phả vào mặt nghe tê lạnh. Rẫy cà phê um tùm nối tiếp nhau trong màn đêm u uất. Chương cảm thấy hụt hẫng trứơc hoàn cảnh tận cùng bi đát của vợ con.

* * *

      Bên trong chiếc phong bì là một tập vở học trò, loại giấy tái tạo xậm màu và nhàu nát. Màu mực tím có nơi đã hoen ố và mờ nhạt. Chương chậm rãi, cẩn trọng giở từng trang đọc dưới ánh đèn dầu vàng vọt:

Ngày …1976

Anh yêu.

      Em không thể viết thư cho anh, bởi đến giờ này em không biết anh chết sống thế nào, đang tù tội hay đã thoát được ra nước ngoài. Em ghi cuốn nhật ký này hy vọng sẽ đến tay anh trong một ngày nào đó nếu anh còn sống .

      Chương ơi, em đã bỏ nhà ra đi vì ông Trương Thanh chồng cũ của Má từ Hà Nội về đã gây áp lực với Má buộc em phải ly dị anh bởi ông ấy không muốn lý lịch của Má bị xấu đi vì có người con rễ là sĩ quan ngụy đang bị tù cải tạo.

Minh hoạ

      Ngay từ ngày đầu nhìn thấy ông đến nhà là linh cảm em báo trước nỗi bất an. Tội nghiệp cho Má, bà đã hiến trọn tình yêu và niềm tin vào ông ấy , nhưng vì bản chất đa nghi, ông xem em như là đứa con hoang, đứa con ngoại hôn. Ông không chấp nhận em cùng dòng máu với ông ta. Có lần ông ấy nói thẳng với đảng ủy địa phương là ông không tin vợ ông hoài thai trong thời gian chỉ sống chung có ba tuần lễ sau khi cưới và trước khi ông tập kết ra Bắc.

      Em đã khóc mấy ngày liền vì má quá đau buồn mà quyên sinh. Bây giờ, mọi nẻo đều bít lối về của em và con. Căn nhà của Má, nay đã đổi chủ, tài sản của má hoàn toàn mất sạch. Em đang tìm một nơi ẩn náu lo bươn chải qua ngày, nuôi con, chờ chồng…

Ngày… 1977

      Em và con đang ở Tân Hội, một vùng Kinh Tế Mới thuộc tỉnh Lâm Ðồng. Tên em hiện giờ trong hộ khẩu là Hoàng Thị Vấn. Cái tên Hoàng Thúy Vân của anh ngày xưa đã mất rồi. Có lẽ định mệnh đã an bài cho em sống chết nơi đây.

Ngày… 1980…

Ngày… 1981

      Triệu chứng bệnh gan của em mỗi ngày mỗi nặng. Nếu có mệnh hệ nào, em sẽ gởi bé Vân Chuyên đến nhà Thái Tụy, bạn học của em tại Thị trấn Sông Vàng..

Đọc đến đây, dù mới mấy trang đầu cuốn nhật ký, Chương đã thiếp đi tự lúc nào không hay. Tiếng chim kêu lảnh lót ngoài vườn cây đánh thức Chương tỉnh giấc.

      Vân Chuyên đột ngột đẩy cửa vào nhà mếu máo khóc:

– Mẹ, mẹ chết rồi !

      Chương choáng váng, bàng hoàng tựa sét đánh. Anh phóng người qua cửa chạy thục mạng bất kể những cành cà phê quất vào mặt,vào đầu. Ðôi chân trần rỉ máu nhưng Chương hoàn toàn mất cảm giác, ngay cả bản thân mình cũng quên tất!

      Chương tông cửa vào nhà, vợ anh nằm đó, hai tay buông xuôi, đôi mắt không hồn nhìn trân trân về hướng khung cửa. Chương ôm chầm lấy xác vợ. Anh lay, anh gọi, anh gào thét trong nỗi đau đớn tận cùng. Máu căng đầy đôi tròng mắt đỏ ngầu, máu chảy rần rật trong đôi tay Chương run rẩy. Cơn uất nghẹn không lối thoát.

      Con bé đứng bên giường mẹ ôm mặt khóc thút thít tự lúc nào, Chương quay nhìn thấy con gái đứng cô đơn và lạnh lẽo, anh chợt tỉnh. Chương đứng dậy ôm con vào lòng và nước mắt bỗng dưng tuôn trào. Nước mắt Chương chảy thành dòng rơi xuống mặt bé Vân Chuyên. Nước mắt của hai cha con hòa chung một làm ướt đẫm cả ngực áo con gái mình.

      Ánh nắng xuyên qua mái lá rọi xuống khung hình đặt cạnh nàng phản chiếu ánh sáng lung linh trên bức tường nứa. Mắt ThúyVân bây giờ đã khép. Khuôn mặt nàng vẫn còn vương nét khổ lụy chất chồng.

Chương chôn vợ nơi nghĩa địa của vùng đất mới Tân Hội. Trên bia mộ chàng ghi: “Nơi an nghỉ cuối cùng của bà Lê Hồng Chương, nhũ danh Hoàng Thúy Vân. Mất ngày 18 tháng 10 năm 1985”.

Chồng và con gái Lê Vân Chuyên phụng lập”

      Từ hôm ấy, khi mặt trời chiều đổ sập sau đỉnh núi cao, người ta thường thấy hai cha con, một già một trẻ đi viếng mộ trở về. Mái tóc bạc màu làm nổi bật gương mặt khắc khổ của người cha. Bé gái trầm ngâm nắm tay cha bước đi giữa bóng hoàng hôn đang chìm vào đêm tối…

Hạo Nhiên Nguyễn Tấn Ích