Những khen ngợi, những tán tụng dành cho cuộc đời hoạt động âm nhạc của người nghệ sĩ năm nay sắp sửa bước vào số tuổi 83 này đã quá đủ để không cần phải viết thêm. Với riêng cuộc đời hoạt động âm nhạc của “người tình già trên đầu non” đến nay đã được trên 60 năm kể từ khi ông đi theo gánh hát Đức Huy vào những năm 43 đến 45, đã được Phạm Duy đúc kết trong những tập hồi ký của mình. Thiết tưởng không có gì đầy đủ và chính xác hơn. Do đó, những trang báo dành cho Phạm Duy hôm nay chỉ muốn đưa ra những nét tổng quát, qua những cái nhìn từ nhiều góc cạnh về một người nghệ sĩ lão thành nhân dịp sinh nhật 83 tuổi của ông vào ngày 5 tháng 10 tới đây.

Cũng nhân dịp sắp bước vào tuổi 83, Phạm Duy và các con ông – Duy Quang, Thái Thảo, Thái Hiền, Tuấn Ngọc cùng với Thanh Hà – sẽ có mặt trong chương trình nhạc thính phòng với chủ đề “Phạm Duy: Một Đời Nhìn Lại” do nhóm “Chiếc Lá Nhiệm Mầu” thực hiện tại Montreal vào ngày 18 tháng 9 này, với mục đích gây quỹ giúp những người khiếm thị thuộc cơ sở Bừng Sáng tại Sài Gòn.

Đây cũng là dịp kỷ niệm 5 năm ngày từ giã cõi đời của người được ông coi là “Thần Hộ Mệnh” và là “Bà Chúa Ngục” của ông là nữ danh ca Thái Hằng. Bà ra đi vào ngày 14 tháng 8 năm 1999 khi ông đang ở trong buổi hoàng hôn của cuộc đời. Trong suốt một thời gian dài chung sống, Phạm Duy đã coi người vợ ông là sự thanh bình của ông trong nhiều sóng gió, là sự thành công của ông trong nhiều vật vã, và là nụ cười của nàng Mona Lisa. Sự vĩnh viễn ra đi của người vợ yêu quí đã khiến ông chới với ở lại giữa cuộc đời, trong khi có quyết định “giã từ vũ khí”, như ông thường nói.

Sau khi Thái Hằng xa lìa cuộc sống, để khỏa lấp nỗi trống trải to lớn và để có thể lấy lại sức sáng tác trong những năm tháng cuối đời, Phạm Duy cho biết ông chỉ muốn trở về sống nơi quê hương. Tuy chưa thực hiện được điều này, nhưng ông đã có lần “ về với ngọn cỏ, về với bụi cây, về với ánh mắt mẹ già em bé, về vói những mối tình nghèo ở thôn quê “ như ông tâm sự với người viết, một tuần sau khi người vợ thân yêu của ông giã biệt cuộc đời. Gia tài quí báu về mặt tình cảm, nặng nghĩa vợ chồng của ông là Thái Hằng đã vĩnh viễn ra đi. Phạm Duy chỉ còn lại một gia tài âm nhạc đồ sộ trải dài suốt 60 năm.

Nếu muốn tìm hiểu và nghiên cứu về công trình sáng tạo rất đa dạng đó, hẳn phải mất rất nhiều thời gian. Tuy nhiên chính Phạm Duy đã tóm tắt sự nghiệp âm nhạc của mình qua hình ảnh của 3 con người rõ rệt nơi ông. Thứ nhất là “con người tình cảm”, soạn những bản tình ca cho cá nhân, bất cứ ở thời đại nào như Ngày Đó Chúng Mình, Đừng Xa Nhau (1955), Nghìn Trùng Xa Cách (65), Mùa Thu Chết (70), Giết Người Trong Mộng (72), Chỉ Chừng Đó Thôi (74), Nghìn Năm Vẫn Không Quên (90)…