Hiện tại hiếm khi chúng ta thấy được những đôi đũa cả như vậy trong bữa cơm gia đình nữa. (Hình: 1946.vn)
Người phụ nữ cưu mang sắp tới kỳ sinh nở, người ta nói: Đã “Cả bụng” rồi, tức là to lắm rồi. Con cái hư hỏng thì người Mẹ cũng phải chịu trách nhiệm vì “Con dại Cái mang.”
Cứ việc gì cưu mang, có gì trách nhiệm thì được gọi là Cái là Cả, được giao cho người Mẹ hết. Nhưng người đàn ông mang chức vị to nhất trong làng quê Việt Nam thì được gọi là “Hương Cả.”
Chữ “Cái” đi vào lịch sử là “Bố Cái Đại Vương” thì cũng thuộc về người đàn ông. Theo sách Việt Điện U Linh, con của Phùng Hưng là Phùng An khi lên ngôi tôn Phùng Hưng làm Bố Cái Đại Vương, bởi quốc tục xưng cha là Bố, mẹ là Cái, nên mới gọi như vậy.
Tôi yêu những đôi đũa Cả vì nó luôn luôn gợi cho tôi hình ảnh của người mẹ, người vợ. Đôi đũa Cả không hề lạc lõng trong ngôi nhà Mỹ này, nó luôn luôn có việc để làm, nó chia chung những hạt cơm trong bát cho mọi người trong gia đình, nó quậy bột làm bánh, nó quậy nồi chè, quậy xốt cà chua nấu mì Ý. Thỉnh thoảng tôi hay cầm một chiếc đũa Cả giơ lên, răn đe các cháu khi chúng phá quá… (Bà chỉ dọa thôi, chưa dùng đũa Cả đánh cháu bao giờ).
Mỗi lần chạm tay vào đôi đũa Cả, tôi thấy như mình được chạm vào một bụi tre ở quê nhà, đôi khi nhắm mắt lại tôi còn nghe được tiếng gió xào xạc trong những bụi tre.
Tôi yêu những dòng sông trên quê nhà, những dòng sông được gọi là sông Cái, sông Con, những dòng sông mang phù sa, mang tôm cá đến cho người dân như những người mẹ mang cả đời mình cho con cháu.
Một góc sông Sài Gòn, Việt Nam. (Hình: Hoàng Đình Nam/AFP via Getty Images)
Khi đọc cuốn “Mekong Dòng Sông Nghẽn Mạch” của Bác Sĩ Ngô Thế Vinh tôi thấy được cả một mối lo lắng to tát của tác giả khi phải đối diện với các khúc sông Mekong từ thượng nguồn Vân Nam, Lào, Thái Lan, Cam Bốt xuống tới Đồng Bằng Sông Cửu Long Việt Nam, khi tác giả chứng kiến tận nơi Đồng Bằng sông Cửu Long một ngày một suy thoái vì sự khai thác hủy hoại của con người. Ai là người sẽ ngăn chặn được dự án của Trung Quốc xây cất 12 con đập ở hạ lưu Lào và Cam Bốt mà hậu quả của nó mang tới cái chết dần dần cho Đồng Bằng Sông Cửu Long.
Hãy đọc một thêm một đoạn trong bài viết “Khóc Một Dòng Sông” của Nguyễn Thị Hậu (tiến sĩ khảo cổ) khi tác giả đi thăm dòng sông chính Mekong để thấy “Sông là Mẹ”: “Dòng sông Mẹ bao dung rất mực đã trân mình nuôi hàng trăm triệu đứa con nhưng tất thảy đều vô ơn không một lần quan tâm đến sức khỏe của Mẹ. Chỉ đến khi mỗi bữa ăn thiếu đi con cá, hụt một chén cơm, một ngày nhận ra cơn khát nước ngọt đang gần lắm… mới hiểu rằng Mẹ Mekong đã kiệt sức lắm rồi!”
Mỗi lần nhìn dòng nước có cái ngã ba trước của nhà tôi, tôi hay bâng khuâng nhớ đến câu hát “Chẳng biết nơi đâu là chốn quê nhà.”
Chúng ta đi, mỗi người mang theo quê hương trong hồn một cách khác nhau. Tôi đi… mang theo đôi đũa Cả và những dòng sông.
(Trần Mộng Tú)