Tấm hình duy nhất gần như có mặt đầy đủ anh em nhà họ Dương của chúng tôi chụp vào năm 1971 tại Ninh Hoà. Trong tấm hình có sáu anh em ruột, một người con ông chú và một ông anh rễ . Tên của 8 người trong tấm hình được ghi chú cuối bài viết này
Má tôi có chín người con : bảy trai hai gái . Trong bảy tên con trai thì đã năm người là lính, cộng thêm ông anh rễ nữa là sáu . Thiệt phục sát đất những người phụ nữ miền Nam ngày xưa là những bà mẹ đẻ đông con mà không ngán . Đã vậy trong bối cảnh miền Nam là một bãi chiến trường, những đứa con được sinh ra nuôi cho lớn lên là để đi vào chiến cuộc .
Như vậy 8 người trong hình thì đã có 6 người là lính VNCH . Chỉ có hai người nhỏ nhất trong hình là hai đứa em của tôi thì còn đang đi học . Sau 30/04/75 sáu người lính trong cùng một gia đình đi ở tù . Khỏi cần nói cũng có thể hình dung ra được nỗi âu lo đè nặng thế nào lên tâm khảm người mẹ đã sinh ra những người lính này .
Má tôi chỉ là một người phụ nữ bình dị vì gia cảnh của bà ngoại nghèo nên không được học hành . Má chỉ học tới lớp ba nhưng rất giỏi mua bán . Nhà tôi gần chợ Ninh Hoà nên má suốt ngày bám chợ tần tảo kiếm tiền nuôi chừng ấy người con . Má tôi giản dị như vậy chỉ là một bà mẹ miền Nam không ân oán giang hồ gì với những mưu toan và tham vọng của chủ nghĩa nhân danh. Bỗng nhiên đùng một cái cùng một lúc có đến 5 đứa con bị tống vô tù . Đã vậy còn chê ít nên kèm theo ông anh rễ nữa là 6 cho chẳn . Những kẻ thắng trận mở chiến dịch tuyên truyền cho rằng hành vi mua bán là hành vi của những người lười lao động . Chới với chồng thêm chới với . Má tôi không còn được mua bán nữa , nhưng không biết bằng cách nào mà má có thể có tiền mua vài tán đường đen thỉnh thoảng gửi vào trong tù tiếp tế cho anh em chúng tôi . Sáu anh em trong cùng một gia đình phải chi ở tù chung một chỗ cũng đỡ cho má phần nào . Đằng này cả 6 tên bị ở tù 6 chỗ trong các trại tập trung trải dài khắp ba miền đất nước từ Bắc vô Nam . Sau 75 bên cạnh những gia đình có thân nhân làm cách mạng đình đám trở về thì gia đình tôi đúng là một gia đình bi đát . Nói theo kiểu của những kẻ cưỡng danh dưới vỏ bọc cộng sản thì gia đình tôi là một “ ổ nguỵ quân nguỵ quyền “
Để rồi cuối cùng anh em chúng tôi những đứa con của má sau khi ra tù bị cuốn theo dòng lịch sử. Người thì còn kẹt lại sống vất vưởng ở quê nhà , người thì trôi giạt đến bốn phương trời .
Mỗi năm cứ đến ngày 30/04 là lòng tôi quặn đau vì nhớ má dù bây giờ tuổi tôi cũng đã thất thập cổ lai hy . Anh em chúng tôi nay cho đến cuối đời khó mà có dịp được hội tụ lại một lần như má từng hoài mong. Nhưng nếu gặp nhau kể cũng bằng không vì má đã không còn đợi nữa
KỂ CHUYỆN VỀ MÁ TÔI
Khi quân Bắc vào đoạt mạng miền Nam
Má mắc u lòng lên đôi vai gánh
Bảy thằng con trai, năm thằng là lính
Lần lượt vô tù bỏ má héo khô
Gió tụ đông về lạnh nhíu bờ da
Đỏ mắt má mòn chậm dòng lệ khổ
Năm thằng con trai, chiến tranh năm ngã
Khi đi ở tù, năm đứa năm nơi
Má xẻ làm năm giọt lệ già nua
Má trải chia đều ba miền đất nước
Những giọt già nua quặn từng khúc ruột
Má tưới thân gầy lên con mong manh
Tóc má trắng dày theo cuộc điêu linh
Núm ruột má mang làn dao ai cắt
Khi tôi ra tù lăn thân cầu thực
Bỏ má đoạn đành bỏ nước mà đi
Má nuốt ngậm ngùi má hiểu vì đâu
Thằng con cam lòng làm chim xa tổ
Má gầy hom như ngọn đèn trước gió
Nuối đợi thằng con, gượng lắt leo vàng
Thằng con thất thời trôi giạt lưu vong
Bì bõm xăn quần lội dòng cơm áo
Vũng nước phù trầm rẽ năm xé bảy
Lội đến cuối đời lội vẫn chưa qua
Để giọt má buồn từ buổi con xa
Ngập cả hồn con chuỗi ngày biệt xứ
Đất trú xa quê cuối đời thấm đủ
Hình bóng má giờ đã mất còn đâu
Quan Dương
Trong hình trái qua phải
1/ Huỳnh Văn Nhuận ( anh rễ trung uý pháo binh hiện ở Canada)
2/ Dương công An ( trung sĩ pháo binh hiện đang ở Đức)
3/ Dương Bê ( anh thứ năm đại uý bộ binh hiện đang ở Mỹ)
4/ Dương Công Dân ( chưa vô lính em kế út còn ở VN )
5/ Dương Công Quan ( là tôi trung uý bộ binh hiện đang ở Mỹ)
6/ Dương Công Bình ( em út còn ở VN)
7/ Dương Nhi ( con ông chủ ruột trung uý chiến tranh chính trị đã mất )
8/ Dương Miên ( góc phải là người anh cả : đại uý pháo binh phòng không còn ở VN )
* Trong hình thiếu người anh thứ tư là Dương Công Khánh trung uý pháo binh hiện còn đang kẹt lại ở VN
* Chưa có cuộc chiến tranh nào mà sau khi được “ giải phóng “ anh em cùng một mẹ sanh ra phải ly tán ở bốn quốc gia Việt Nam – Mỹ – Canada và Đức